WHAT HAVE THE SOVIETS EVER DONE FOR US?
Η πίστη στη δύναμη και τη σοφία των αγορών είναι ένα παραμύθι σαν κι αυτά που πουλάνε οι παπάδες οταν τσεπώνουν τα εκατομμύρια απο αγίες παντόφλες κι οδοντόβουρτσες. Σήμερα μπορούμε ως χρυσόψαρα να το χάβουμε με μεγάλη ευκολία, αλλά την περίοδο μετά το κραχ του 1929, ήταν αδύνατον να πουληθούν τετοια φούμαρα όταν ακριβώς δίπλα στην Σύνθλιψη του Μεσοπολέμου υπήρχε μια ΕΣΣΔ εντελώς απρόσβλητη: η ανεργία στις αρχές της δεκαετίας του ’30 στην «Δύση» (αδόκιμος όρος, τον βαζω για οικονομία) κυμαινόταν απο 22% εως 44% (το τελευταίο νουμερο αφορά στη Γερμανια όπου οι άνεργοι μάλιστα βαφτίζονταν «φυγοπονοι αντικοινωνικοί») και στις ΗΠΑ σχεδόν τα μισά στεγαστικά δάνεια δεν εξυπηρετουνταν.
Ταυτόχρονα, οι Εργατικοί και τα συνδικάτα στη Βρετανία, παραμένοντας πιστά στην ορθοδοξία των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και της αντιπληθωριστικής πολιτικής, έχασαν τα μισά τους μέλη απο το 1920 και μετά, καθώς οι εργαζόμενοι δεν είχαν κανένα λόγο να συμμετέχουν σε μια συλλογικότητα η οποία σαμποτάρει τα συμφέροντά τους. Την ίδια περίοδο στην ΕΣΣΔ η λέξη «ανεργία» ήταν άγνωστη και η βιομηχανική παραγωγή τριπλασιάστηκε (απο το 5% της παγκόσμιας παραγωγής μεταποίησης το 1929 εκτοξεύθηκε στο 18% το 1938). Το εργατικό δυναμικό στις πόλεις διπλασιάστηκε απο το 1927 εως το 1932 και σχεδόν τετραπλασιαστηκε ως το 1939.
Ετσι, με τη λήξη του Β’ΠΠ και την ανάσα του Στάλιν στο σβέρκο πολλών (ένας Κόκκινος Στρατός θα μπορούσε να δώσει μια οριστική λύση στη διαχείρηση των μέσων παραγωγής), τα καπιταλιστικά έθνη αναγκάστηκαν να εξαφανισουν απο τον δημόσιο διάλογο τη λέξη «καπιταλισμός» και να πάρουν απο τους μπολσεβίκους την ιδέα του κεντρικού σχεδιασμού και ελέγχου. Της έβαλαν κάμποσο νερό, προσθεσαν τριγωνική ρύθμιση εργασιακών σχέσεων (κράτος-συνδικάτα-εργοδότες) και δούλεψε – τουλάχιστον για την συντριπτική πλειοψηφία, που ήταν και το ζητούμενο.
Οι επιχειρηματίες, παρά την βαριά φορολογία στα ανώτατα εισοδηματικά κλιμάκια ωστε να αμβλυνθούν οι ανισότητες (ενδεικτικά: 91% στις ΗΠΑ έως το 1964, 70% έως το 1981, 90% στη Βρετανία τις δεκαετίες 1950-60 και 83% το 1974, κάτι που αφορούσε 750.000 ανθρώπους), ωφελήθηκαν απο τη δημόσια διαχείρiση της ζήτησης και τις πολιτικές πλήρους απασχόλησης και μπόρεσαν να επενδύσουν με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, γνωρίζοντας ότι το κράτος συγκρατουσε τους οικονομικούς κύκλους και απάλυνε τις διακυμάνσεις του εμπορίου που είχαν ταλαιπωρήσει τις οικονομίες του Μεσοπολέμου. Η δημόσια διαχείριση, η κοινωνική αλληλεγγύη και η θεσμική συνεργασία εγγυήθηκαν ένα απο τα πιο εντυπωσιακά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής κι αμερικανικής ιστορίας: μειώθηκαν σημαντικά οι ανισότητες και οι ασθένειες, ανέβηκε ο προσδόκιμος χρόνος ζωής, το βιοτικό επίπεδο και το επίπεδο μορφωσης. Η τεράστια υλική πρόοδος μπήκε στην υπηρεσία της ανθρωπότητας και η χρηματιστική ορθοδοξία στο χρονοντούλαπο στης ιστορίας (των ανθρώπων, όχι των χρυσόψαρων λέμε).
Ενδεικτικά: στην δεκαετία του ’60 η ανεργία στην Ευρώπη ήταν κατα μ.ο. στο 1.5% και ΟΛΕΣ οι περιπτώσεις μεγάλης οικονομικής επιτυχίας αποτέλεσαν περιπτώσεις εκβιομηχάνισης με κρατική υποστήριξη, επίβλεψη, σχεδιασμο και management. Αυτή η κεϋνσιανού τύπου οικονομική μεγέθυνση σε καπιταλιστική οικονομία βασίστηκε στη μαζική κατανάλωση ενός πλήρως απασχολουμενου εργατικού δυναμικού (καταναλωτής και εργαζόμενος ειναι το ίδιο και αυτό πρόσωπο) που απολαμβάνει όλο και καλύτερες αμοιβές και προστασία.
Στις 16 βιομηχανικά πιο προηγμένες χώρες, ο ρυθμός των επενδύσεων τριπλασιάστηκε σε σχέση με την περίοδο της «ελευθερης αγοράς» (1870-1913). Με όρους ατομικής ευημερίας, ο ντε Γκώλ π.χ. ανήλθε στην εξουσία σε μία Γαλλία του ενός (1) εκατομμυρίου τηλεοράσεων και αποχώρησε όταν υπήρχαν δέκα (10). Και όχι, δεν ήταν το σχέδιο Μάρσαλ: το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών επενδύσεων προήλθε απο εγχώριες διεργασίες, ενώ οι ρυθμοί ανάπτυξης των δυτικοευρωπαϊκών χωρών παρέμειναν χαμηλότεροι των ανατολικοευρωπαϊκών που δεν απολάμβαναν ανάλογη βοήθεια.
Τι χρωστάμε στην ΕΣΣΔ τελικά; Την ανάδειξη της πολιτικής ως κυρίαρχη δύναμη: η πλήρης απασχόληση, το κράτος πρόνοιας, οι μισθοί αξιοπρεπούς διαβίωσης, ο ελεύθερος χρόνος, η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, η κοινωνική ασφάλιση υπήρξαν πολιτική δέσμευση και μέριμνα κάποιας κεντρικής αρχής. Δεν περίμενε κανείς καμία «αγορά» για να ανοικοδομήσει τις κατεστραμμένες απο τον πόλεμο χώρες, πόσο μάλλον να ικανοποιήσει τα παραπάνω γιατι απλούστατα μέριμνα της «αγοράς» δεν είναι η ευημερία κανενός πολίτη πλην ημετερων μετόχων και λοιπών τζογαδόρων, ραντιέρηδων κι ερπετών. Η πίεση που άσκησε η Οκτωβριανή Επανάσταση γέννησε εκείνα τα εμπειρικά κι επιστημονικά δεδομένα στην οικονομία που μας επιτρέπουν σήμερα να κράξουμε ως τσαρλατάνο όποιον παπα-κλεομένη ψέλνει τα γκόσπελ της «προσέλκυσης επενδύσεων για τη μείωση της ανεργίας και το μεγάλωμα της πίτας».
Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο : https://sarantakos.wordpress.com/2017/10/26/ussr/
Η φωτογραφία ειναι απο τον υπόγειο σταθμό του Gants Hill στο Λονδίνο που χτιστηκε το 1937 και αποτυπώνει – σύμφωνα με τον Mazower – την «μυστηριακή έλξη της Σοβιετικής Ένωσης» εκείνη την εποχή. Η διαφορά αυτής της μεγαλοπρεπούς κεντρικής αίθουσας απο τους υπόλοιπους σταθμούς της πόλης ειναι χαρακτηριστική. Σχεδιάστηκε απο τον αρχιτέκτονα Charles Holden ως φόρος τιμής στο μετρό της Μόσχας στο οποίο είχε εργαστεί ως σύμβουλος.
Για τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης, επίσης από το ίδιο ιστολόγιο: Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο
.
