Τον συνάντησα πρώτη φορά το Ιούλιο του 1998, όταν εξερευνούσα μαγεμένη το Τσιρίγο, και ήταν «έρωτας με την πρώτη ματιά». Βέβαια δεν μου ήταν εντελώς άγνωστος, τον είχα συναντήσει, φοιτήτρια, στα διαβάσματά μου. Όμως, άλλο μια κακή ασπρόμαυρη φωτογραφία σε ένα εγχειρίδιο αρχαϊκής γλυπτικής και άλλο να τον βλέπω μπροστά μου. Στεκόταν αγέρωχος στη μέση της μικρής αίθουσας, ανάμεσα στις παλιές ξύλινες βιτρίνες με τα λιγοστά εκθέματα. Σαν ξεπεσμένος άρχοντας, έτσι μου φάνηκε…
Από τότε ήρθα αρκετές φορές στα Κύθηρα, για διακοπές, πιο συχνά για δουλειά και πάντα θα περνούσα από το μικρό μουσείο να τον δω… Είπαμε, έρωτας! Το χουμε αυτό εμείς οι αρχαιολόγοι, να ερωτευόμαστε έναν τόπο, ένα άγαλμα, ένα μνημείο, κάτι άψυχο τέλος πάντων, μόνο που για εμάς μόνο άψυχο δεν είναι. Έτσι συνέβη και με τον Λέοντα των Κυθήρων.
Έπειτα ήρθε ο σεισμός και «χαθήκαμε». Όταν ερχόμουν στα Κύθηρα και περνούσα έξω από το Μουσείο με την κλειστή πόρτα και τα σκονισμένα παράθυρα, με έπιανε θλίψη. Τι σας λέω; Τα ξέρετε! Στα τέλη του 2012 είχα μετατεθεί στην Εφορεία Αρχαιοτήτων του Πειραιά και είχα αναλάβει να διοργανώσω εκπαιδευτικά προγράμματα σε όλα τα μουσεία της περιφέρειάς μας. Και στα Κύθηρα. Ναι, βέβαια, τα Κύθηρα δεν είχαν μουσείο, όχι ακόμα, αλλά ήθελα κάτι να παρουσιάσω στους μαθητές, σαν προοίμιο για αυτό που όλοι περίμεναν, το νέο μουσείο.
Έτσι βρέθηκα τον Μάιο του 2013, στην φιλόξενη αίθουσα του Κυθηραϊκού Συνδέσμου. Τελειώνοντας την παρουσίαση, με φώναξε δίπλα, στο μουσείο, η Διευθύντριά μου. Κατέγραφε την κατάσταση του χώρου και ήθελε βοήθεια. Τότε τον ξαναείδα. Μόνος μέσα στην σκονισμένη αίθουσα, περιτριγυρισμένος από κιβώτια, άδειες βιτρίνες, ανασκαφικά εργαλεία… Θλιβερό θέαμα. Αρχίσαμε τη δουλειά. Εκείνη φωτογράφιζε – ρωγμές, κουφώματα, υγρασίες, σπασμένα δάπεδα- εγώ κρατούσα σημειώσεις. Πριν φύγουμε τράβηξα μια φωτογραφία την άδεια αίθουσα με τον Λέοντα στη μέση. Όλη την υπόλοιπη ημέρα δεν συζητούσαμε τίποτα άλλο, παρά τα σχέδια για το νέο μουσείο. Η κυρία Χρυσουλάκη ήταν ενθουσιασμένη, βέβαιη ότι σύντομα θα το εγκαινιάζαμε.
Η «ομάδα των Κυθήρων» έχει αρχίσει ήδη να δουλεύει, μου είπε. Θα ενταχθείς και εσύ σε αυτήν, να σχεδιάσεις τα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου.
Από την πρώτη στιγμή που είδα τα σχέδια και διάβασα την μουσειολογική μελέτη, ήξερα τι ήθελα να κάνω. Να δώσω στον Λέοντα τη θέση που του άξιζε. Θα την είχε ούτως ή άλλως μέσα στο ανακαινισμένο μουσείο, αλλά εγώ ήθελα κάτι παραπάνω.
Η Κική Ψαράκη, η αρχαιολόγος – υπεύθυνη του έργου, μου έδωσε όσα στοιχεία είχαν συγκεντρώσει για τον Λέοντα, βιβλιογραφία κλπ. Διαβάζοντάς τα είχα την αίσθηση ότι διαβάζω… μυθιστόρημα! Τόσο περιπετειώδης ήταν η ζωή του. Και κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα να γράψω αυτή την ιστορία… την ιστορία του Λέοντα των Κυθήρων.
Τότε ήταν που έπεσα πάνω στον Γιάννη Σαμαντά, τον συντηρητή της Εφορείας μας, που ήταν υπεύθυνος για το Εργαστήριο Λίθου. Κουβεντιάζοντας μια μέρα στο πόδι, μου είπε ότι ετοιμαζόταν να πάει στα Κύθηρα, να επιβλέψει τη μεταφορά των αρχαίων. Του είπα ότι είχα αρχίσει να ασχολούμαι με τον Λέοντα. Άστραψαν τα μάτια του. «Το ξέρεις ότι εγώ τον πήγα κάτω; Μαζί με τον κύριο Γιώργο, τον Σταινχάουερ…». Τότε άστραψαν τα δικά μου μάτια. Το κομμάτι αυτό της ιστορίας μου έλειπε. «Τι; Πότε; Πες μου!». Ο Γιάννης άρχισε να ξετυλίγει το κουβάρι των αναμνήσεων… Τον παρακάλεσα να μου γράψει σε ένα σημείωμα ό,τι θυμόταν. Μου υποσχέθηκε ότι θα το έκανε, αν και δεν ήταν καλός στα γραπτά. Ύστερα από μερικές ημέρες μου έφερε ένα φάκελο. Μέσα είχε μια σελίδα κομμένη από τετράδιο. Είχε κάνει κάθε προσπάθεια να βάλει τις αναμνήσεις του στο χαρτί, απλά και αυθόρμητα.
Μα… δεν τον μεταφέρατε με σκάφος του πολεμικού ναυτικού; Έτσι διάβασα…
Ποιο πολεμικό ναυτικό; Με το πλοίο της γραμμής τον πήγαμε! Ρώτησε και τον κύριο Γιώργο, θα το θυμάται σίγουρα!
Από τη στιγμή αυτή και μετά η ιστορία βγήκε αβίαστα… σαν να μου την υπαγόρευε ο ίδιος ο Λέοντας…
Και έπειτα ήρθαν ένα κορίτσι και τρία αγόρια. Η Άννα Αστρινάκη, έσκυψε με φροντίδα πάνω στις λέξεις, ο Γιάννης Νάκας πήρε τις λέξεις και τις έκανε εικόνες, ο Σπήλιος Πίστας ανακάτεψε λέξεις και εικόνες και έφτιαξε ένα βιβλίο και ο Γιώργος Διδυμιώτης έκοψε, έραψε, μοντάρισε για να γίνει η ιστορία του Λέοντα ταινία.
Όλο αυτόν τον καιρό ο στιβαρός αρχαϊκός Λέων, δεν ήταν το αρχαίο αντικείμενο, το μαρμάρινο άγαλμα, το μουσειακό έκθεμα. Για όλους εμάς είχε αποκτήσει μια άλλη υπόσταση, ήταν μια οικεία μορφή, ήταν «το Λιονταράκι», όπως το αποκαλούσε ο Γιώργος.
Ύστερα από λίγο καιρό η ταινία ήταν έτοιμη και ο Λέων, με την ευαίσθητη φωνή του ηθοποιού Χριστόδουλου Στυλιανού, θα άρχιζε να αφηγείται την ιστορία του μέσα από την οθόνη που είχε στηθεί δίπλα στο άγαλμα…
Το Μουσείο που τόσα χρόνια περίμεναν οι Τσιριγώτες ήταν πια πραγματικότητα. Ένας χώρος ζωντανός, ανοιχτός στη σύγχρονη κοινωνία, σε «συνομιλία» με το κοινό, τους ξένους επισκέπτες, τους ντόπιους, τους μαθητές…
Καλοκαίρι του 2016 βρέθηκα πάλι στα Κύθηρα, για τις «Διακοπές στο Μουσείο», τις εκπαιδευτικές δράσεις για τα παιδιά που κάνουν διακοπές στο νησί. Την πρώτη ημέρα ήρθαν πολλά παιδιά, μικρά, πιο μεγάλα. Καθίσαμε άνετα στα μαξιλάρια, αρχίσαμε να συζητάμε, αλλά ένα παιδάκι, προνήπιο, το πιο μικρό της συντροφιάς με διέκοψε. Πότε θα τελειώσουμε; Στενοχωρληθηκα. Τι συνέβη βαρέθηκες κιόλας; Δεν βαρέθηκα, μου εξηγεί, αλλά θέλω να δω το Λιοντάρι μου! Συγκινήθηκα, ήθελα να τον πάρω αγκαλιά, να του δώσω ένα μεγάλο φιλί, αλλά συγκρατήθηκα, δεν ήταν σωστό. Του χαμογέλασα και του υποσχέθηκα ότι θα βλέπαμε όλοι μαζί το Λιοντάρι του. Έπειτα έμαθα από τον Νίκο Κομηνό, τον φύλακα του μουσείου, ότι ο μικρός ερχόταν κάθε μέρα και ζητούσε να δει το Λιοντάρι του!
Με αυτά που άκουσα ένιωσα σαν να είχαμε πάρει το μεγαλύτερο βραβείο*, τουλάχιστον Όσκαρ! Γιατί, ποιο βραβείο είναι μεγαλύτερο από την αγάπη ενός μικρού παιδιού;
Εύη Πίνη
*Η διάκριση για τον Λέοντα ήρθε ένα χρόνο αργότερα, στα λογοτεχνικά βραβεία του περιοδικού
Ο Αναγνώστης. Το βιβλίο μαζί με την ταινία, κατατάχθηκε δεύτερο ανάμεσα στα πέντε καλύτερα βιβλία του 2016, στην κατηγορία λογοτεχνικό βιβλίο γνώσεων.
