Γιατί δεν έρχεται στην εκκλησία περισσότερος κόσμος;
Γιατί είναι τόσο λίγοι αυτοί που εκκλησιάζονται;

Αυτά είναι τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα που ακούω να μου απευθύνουν. Και αυτά ακριβώς τα ερωτήματα είναι που καταδεικνύουν το πρόβλημα της Εκκλησίας σήμερα˙ ότι επιμένουμε, δηλαδή, στα λάθος ερωτήματα. Οπότε ας προσπαθήσουμε να θέσουμε τα σωστά και να δούμε πώς θα εξελιχθεί το πράγμα.

Κατ’ αρχάς, το σωστό ερώτημα δεν είναι γιατί δεν έρχονται πολλοί άνθρωποι στην Εκκλησία αλλά γιατί έρχονται κι αυτοί που έρχονται. Ναι, όπως το διαβάζετε. Η απορία μου δεν είναι γιατί εκκλησιάζονται τόσο λίγοι αλλά γιατί εκκλησιάζονται τόσο πολλοί. Νομίζω ότι, μετά από 2000 χρόνια εκκλησιαστικής ιστορίας, καλό είναι να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Για τον χριστιανό τα δικά του υλικά αγαθά δεν έχουν καμμία αληθινή αξία. Δεν νοείται διαχωρισμός άντρα και γυναίκας, Έλληνα και ξένου, ‘‘δικού μας’’ και ‘‘άλλου’’. Ο χριστιανός δεν επιζητεί να εξουσιάσει αλλά να υπηρετήσει τους συνανθρώπους του. Δεν είναι η υπερηφάνεια το ζητούμενο αλλά η ταπείνωση.
Ε, λοιπόν, αυτά δεν είναι πράγματα που θα ακολουθήσουν οι πολλοί˙ αντιθέτως, θα διώξουν τους πολλούς. Οπότε, εφ’ όσον βλέπουμε στον κόσμο να κυριαρχεί η αυτοπροβολή, το κυνήγι του χρήματος και της εξουσίας, θα έπρεπε να ανησυχούμε αν οι ναοί ήταν ασφυκτικά γεμάτοι. Θα σήμαινε ότι νερώνουμε την διδασκαλία του Χριστού και στην πράξη την καταργούμε, γι’ αυτό και δεν ενοχλούνται αρκετά αυτοί που θα έπρεπε να ενοχλούνται ώστε να απομακρύνονται από την Εκκλησία.

Η Εκκλησία δεν μετρά τη δύναμή της με αριθμούς. Αυτή είναι καθαρά δυτικότροπη και εκκοσμικευμένη θεώρηση επιτυχίας˙ και αντανακλά μια κρυφή δίψα για εξουσία που έχουν οι κληρικοί. Διότι η κοσμική εξουσία είναι κατ’ εξοχήν ποσοτικό μέγεθος: πόσοι πιστοί, πόσα χρήματα, πόσα ακίνητα, πόσα τιμαλφή, πόση επιρροή, πόσα υλικό, πόσο έργο. Ενώ στην Ορθοδοξία, αν μείνει έστω κι ένας πιστός στον κόσμο που να εκκλησιάζεται και να ποθεί την κοινωνία με τον Θεό, η Εκκλησία θριαμβεύει.
Αν ξαφνικά αποφασίσει όλος ο πλανήτης να βαπτιστεί και να εκκλησιάζεται τακτικά αλλά κανείς δεν έχει σκοπό να αναμετρηθεί με τις αδυναμίες του, την φιλαργυρία, τον αυτοθαυμασμό, τον εθνικισμό, την αρχομανία, την ζήλεια, την μαλθακότητα, την ποσοτική αντίληψη του κόσμου, αλλά ίσα-ίσα να θέλουν να τα δικαιώσουν, να τα κατοχυρώσουν και να τα διατρανώσουν όλα αυτά εντός της Εκκλησίας, τότε η Εκκλησία θα έχει αποτύχει πλήρως στο σκοπό της. Δεν είναι η Εκκλησία κόμμα για να μαζεύει ψηφοφόρους ούτε εμπορικό κατάστημα για να μαζεύει πελάτες. Και όταν ‘‘στρογγυλεύουμε’’ την διδασκαλία για να γίνουμε αρεστοί, τότε ούτε χριστιανούς κάνουμε ούτε κανέναν προσελκύουμε.
Σκοπός είναι αυτοί που θέλουν, πραγματικά, να μεταμορφωθούν ώστε να ακτινοβολούν αυτό το κάτι διαφορετικό που έφερε ο Χριστός. Δεν φτιάχνεις πρώτα το ψωμί και μετά βάζεις τη μαγιά αλλά πρώτα βάζεις τη μαγιά για να κάνεις το ψωμί.

Το ερώτημα, το πραγματικά κρίσιμο ερώτημα, είναι ‘‘πόσοι από αυτούς που εκκλησιάζονται μεταμορφώνονται;’’ Δεν ρωτάς αν το νοσοκομείο έχει πολλούς ασθενείς αλλά αν οι ασθενείς θεραπεύονται. Έτσι είναι και η Εκκλησία. Και εδώ μπαίνουν και άλλα ερωτήματα.
Θέλουμε κληρικούς πολλούς ώστε να καλύπτουμε κενά ή κληρικούς λίγους που να μπορούν να σηκώσουν πραγματικά το βάρος της ιερωσύνης και της αποστολής τους; Κληρικούς με πτυχία ή κληρικούς με αγιότητα; Θέλουμε παπά στην ενορία για το φολκλορικό του πράγματος ή γιατί έχουμε πραγματικά ανάγκη να λειτουργηθούμε;
Κι όλα αυτά οδηγούν στο τελευταίο: τι σημαίνει Θεός για μας; Κάποια υπερφυσική οντότητα που αν κάνουμε μια τελετή θα μας φέρει υγεία, βροχή, τύχη, πλούτη κλπ ή ο πραγματικός Πατέρας μας που τον εγκαταλείψαμε και περιμένει, με ορθάνοιχτη την αγκαλιά Του, να αποφασίσουμε ελεύθερα και συνειδητά να ακολουθήσουμε τον δύσκολο αλλά μοναδικό σωτήριο δρόμο της επιστροφής;