Πολλοί μπορεί να αναρωτιούνται, γιατί τόσοι Αφγανοί που ζούσαν για χρόνια στο Ιράν, φεύγουν από εκεί και πάνε στην Ευρώπη. Ο κόσμος θεωρεί ότι το Ιράν είναι μία ασφαλής χώρα και αυτό είναι αλήθεια αλλά όχι αν είσαι Αφγανός. Δεν υπάρχει πόλεμος στο Ιράν αλλά οι Αφγανοί που ζουν στο Ιράν βιώνουν το δικό τους ψυχολογικό και λεκτικό πόλεμο.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ιράν αλλά ακόμα με φωνάζουν Αφγανή και όταν πάω στην πατρίδα μου με φωνάζουν Ιρανή, επειδή δε μοιάζω με Αφγανή. Είμαι εξωγήινη και στις δύο χώρες και μισώ το γεγονός ότι αντιμετωπίζομαι σαν να μην έχω καμία ταυτότητα. Είναι θλιβερό αν δε μπορείς να πεις πού ανήκεις. Αναρωτιέμαι, ποιος φταίει που δεν έχω ταυτότητα; Ποιος είναι ο υπεύθυνος; Μήπως οι γονείς μου; Ή μήπως οι πολιτικοί του Ιράν; Δενξέρω.
Λυπάμαι τόσο πολύ για τη μητέρα μου. Γεννήθηκε στο Αφγανιστάν και μεγάλωσε στο Ιράν και τώρα για το καλό των παιδιών της είναι αναγκασμένη να περάσει το υπόλοιπο της ζωής της στην Ευρώπη.
Η μητέρα μου έχει ζήσει την εμπειρία της μετανάστευσης. Άφησε το σπίτι της και πήγε σε άλλη χώρα, όταν ήταν μόλις 17 ετών. Όταν ο στρατός της Πρώην Σοβιετικής Ένωσης επιτέθηκε στο Αφγανιστάν το 1980, η μητέρα μου ακολούθησε την οικογένειά της που βρήκε καταφύγιο στο Ιράν. Δεν έχει τίποτα που να της θυμίζει την παιδική της ηλικία, ήταν μακριά από την πατρίδα, τους φίλους της, το σχολείο, τους γονείς της για πολλά χρόνια. Πέρασε την περισσότερη ζωή της στο Ιράν αλλά ποτέ δεν είχε κάποιο έγγραφο που να αποδεικνύει ότι το Ιράν θα ήταν για πάντα το σπίτι της. Ζούσε συνεχώς με το φόβο της απέλασης πίσω στο Αφγανιστάν.
Η ζωή στο Ιράν μπορεί να ήταν άνετη αλλά όχι και ειρηνική. Ζούσαμε μες το άγχος και το φόβο. Ήταν τόσο δύσκολο για τα παιδιά αππ το Αφγανιστάν να τα δεχτούν σε σχολείο στο Ιράν. Κάθε χρόνο έπρεπε να περάσουμε από χίλια κύματα στο υπουργείο Παιδείας στο Ιράν.
Θυμάμαι ότι ήταν η πιο δύσκολη περίοδος του χρόνου για τον πατέρα μου, γιατί έπρεπε να πάει πολλές φορές στο υπουργείο και να σταθεί στην ουρά για ώρες, αφού οι υπάλληλοι συνήθιζαν να λένε: “Δεν μας έχουν επιτρέψει ακόμα να κάνουμε εγγραφές σε παιδιά Αφγανών για αυτή τη χρονιά , γι αυτό θα πρέπει να έχετε υπομονή”, και το ίδιο συνέβαινε κάθε χρόνο. Δεν ξέραμε αν εκείνη τη χρονιά θα πηγαίναμε στο σχολείο ή όχι. Φαντάσου πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί δημοτικού να βρίσκεται σε κατάσταση αβεβαιότητας για ένα μήνα το χρόνο για το αν θα πάει σχολείο. Επιπλέον κοστίζει πολύ για κάθε Αφγανό παιδί να πάει στο σχολείο. Πολλά παιδιά δεν είχαν την δυνατότητα να πάνε στο σχολείο λόγω οικονομικών δυσκολιών.
Επίσης μόνο και μόνο επειδή ήμασταν Αφγανοί δε μπορούσαμε να συνεχίσουμε την εκπαίδευσή μας μετά το Λύκειο. Ούτε μας επιτρεπόταν να συμμετάσχουμε σε εκπαιδευτικές και αθλητικές Ολυμπιάδες. Αν θέλαμε να ταξιδέψουμε στο Ιράν, χρειαζόμασταν συγκεκριμένη άδεια η οποία είχε ισχύ μόλις 10 ημέρες, και επίσης υπήρχαν πόλεις που ήταν απαγορευμένες για τους Αφγανούς. Η υπομονή ήταν το πιο χρήσιμο μάθημα που μπορούσε να διδάξει μία Αφγανή μητέρα στα παιδιά της.
Κάποιες φορές είχαμε λογομαχίες με τους Ιρανούς συμμαθητές μας οι οποίοι μας έλεγαν: “Γιατί δε πας πίσω στη χώρα σου Αφγανέ”. Βάζαμε τα κλάματα, τρέχαμε στην αγκαλιά της μητέρας μας και τη ρωτούσαμε, “Γιατί είμαστε εδώ, δεν έχουμε πατρίδα να πάμε;”. Και η μητέρα μου συνήθιζε να απαντάει, με μάτια γεμάτα δάκρυα, αλλά εμείς δε μπορούσαμε να καταλάβουμε.
Όταν μεγαλώσαμε, η μητέρα μου μας έδωσε μία συμβουλή: “Δέξου τα καλά λόγια από τους φίλους σου με όλη σου την καρδιά και μη δίνεις σημασία στα κακά λόγια ή στους χλευασμούς, και συγχώρεσε τους”. Όσο περνούσε ο καιρός, μας έμαθε ότι στο Ιράν ήμασταν επισκέπτες και μάλιστα ανεπιθύμητοι. Οι Αφγανοί πρόσφυγες στο Ιράν δεν επιτρεπόταν να αγοράσουν σπίτι ή αυτοκίνητο. Για τους Αφγανούς δεν ήταν καν δυνατό να αγοράσουν μία φτηνή κάρτα SIM στο όνομά τους. Έπρεπεναζητήσουμε από κάποιον γνωστό μας Ιρανό να αγοράσει την κάρτα για μας και τις περισσότερες φορές αρνιόταν γιατί αυτό που οι Ιρανοί είχαν διδαχτεί ήταν να μην υποστηρίζουν τους Αφγανούς τους φίλους.
Οι Αφγανοί συνήθιζαν να κάνουν τις πιο βαριές δουλειές στο Ιράν αλλά όλα τα μέσα κατηγορούσαν τους Αφγανούς για το ποσοστό ανεργίας στο Ιράν. Κατηγορούσαν τους Αφγανούς πρόσφυγες για οποιοδήποτε κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα της χώρας.
Θα χρειαζόσουν ένα αυτί για να μην ακούσεις τις κατηγορίες και τους χλευασμούς, θα χρειαζόσουν ένα άφωνο στόμα και τυφλά μάτια να μην δείς όλες τις διακρίσεις.
Ως Αφγανός πρόσφυγας στο Ιράν έπρεπε να πληρώνεις όλα τα έξοδα μόνος σου αν αρρώσταινες. Αν χρειαζόταν να πας στο νοσοκομείο, για να σε δεχτούν έπρεπε να πληρώσεις, και αν δεν είχες καθόλου χρήματα, θα προτιμούσες να πεθάνεις εκεί.
Ακόμη κι αν είχες ζήσει για χρόνια στο Ιράν, κάθε χρόνο έπρεπε να πληρώσεις για να ανανεώνεις τα χαρτιά σου και αν δεν μπορούσες να πληρώσεις, κινδύνευες να σε απελάσουν στο Αφγανιστάν, ανεξάρτητα από το πόσο καιρό έμενες εκεί. Όλα αυτά τα προβλήματα μας πήραν μακριά την γαλήνη από τη ζωή μας.
Είχα την ατυχία να είμαι πρόσφυγας όλη μου τη ζωή, στο Ιράν. Είχα την ατυχία να μου συμπεριφέρονται σαν να μην έχω ταυτότητα, είχα την ατυχία να μου φέρονται πάντα λες και ήμουν εξωγήινος. Δε ξέρω για πόσο ακόμα θα είμαστε πρόσφυγες. Η ζωή ενός πρόσφυγα είναι γεμάτη πόνο, και για χρόνια αυτή είναι η μόνη ζωή που έχουμε ζήσει. Μοιάζει σαν κληρονομιά, που πήγε από τον παππού μου στον πατέρα μου και από τον πατέρα μου σε μένα και δεν ξέρω για πόσες γενιές ακόμα θα περνάνε αυτό το βασανιστήριο. Το να ζεις σαν πρόσφυγας είναι σαν να γκρεμίζεις ένα κτίριο και να το χτίζεις πάλι, ξανά και ξανά, και κάποιοι πρόσφυγες έχουν χτίσει και γκρεμίσει πολλές φορές.
Παρ’ όλα αυτά, δεν έφυγα από το Ιράν με άδεια χέρια. Πήρα μαζί μου πολλά πράγματα. Πήρα μαζί μου τις άσπρες τρίχες της μητέρας μου, τα αδύναμα μάτια του πατέρα μου, και την θρυμματισμένη υπερηφάνεια του αδερφού μου. Τώρα που είμαι στην Ευρώπη έπειτα από πολλές φρικτές δοκιμασίες, αντιμετωπίζω ένα άλλο χωρισμό. Η χώρα μου είναι τυλιγμένο στις φλόγες του πολέμου, της προκατάληψης, της διχόνοιας και της αναταραχής τα τελευταία σαράντα χρόνια. Τα παιδιά της χώρας μου κάηκαν ζωντανά. Οι μητέρες της χώρας μου πενθούν το θάνατο των παιδιών τους. Οι μπαμπάδες της χώρας μου πάλεψαν με τον εχθρό και είναι και αυτοί νεκροί. Οι νέοι άνθρωποι της χώρας μου έφυγαν μακριά με τις μητέρες τους, τους μικρούς τους αδελφούς και τις αδελφές για να σώσουν τη ζωή τους. Οι μητέρες μας άφησαν τα γεμάτα αναμνήσεις σπίτια τους. Ονειρεύτηκαν να πάνε σε ένα τόπο όπου οι άνθρωποι θα σέβονταν τα ανθρώπινα δικαιώματα, κάπου που δεν θα υπήρχαν διακρίσεις, όμως δεν ήξεραν ότι ακόμα και εδώ στην Ελλάδα, οι Αφγανοί δεν υποστηρίζονται σαν μέρος της ανθρώπινης κοινότητας. Για τις Ευρωπαϊκές αρχές, μόνο οι Σύριοι πρόσφυγες είναι πρώτης τάξης άνθρωποι. Όπως κι εμείς έτσι και αυτοί έφυγαν από τη χώρα τους εξαιτίας του πολέμου, γι αυτό αναρωτιέμαι αν ο πόλεμος έχει διαφορετικό πρόσωπο σε κάθε χώρα. Πιστεύω πως ο πόλεμος, παντού πόλεμος είναι.
Περάσαμε από πολλούς κινδύνους και ρισκάραμε τις ζωές μας για να φτάσουμε σε μια χώρα στην οποία περιμέναμε να μας αντιμετωπίσουν με ανθρωπιά τόσο η κυβέρνηση όσο και η κοινωνία. Είχαμε ακούσει πολλά για την αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά μας συμπεριφέρθηκαν τελείως διαφορετικά. Συνειδητοποιήσαμε ότι ακόμα και για την Ευρώπη, είμαστε δεύτερης τάξης άνθρωποι. Και επιπλέον, από τη στιγμή που δεν είμαστε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δε μπορούμε να υποστηρίξουμε τα δικαιώματά μας.
Δεν έχω τη δύναμη να δώσω όνομα σε όλο αυτό και να γράψω άλλο…
*Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Αποδημητικά Πουλιά» στο οποίο δημοσιεύθηκε το παραπάνω κείμενο, δημιουργήθηκε απο το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού χάρη στη συνεργασία και υποστήριξη της “Save the Children International”, με χρηματοδότηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας).
Διαβάστε ολόκληρο το φύλλο εδώ .
