Στα τελευταία δύο κείμενα για το dragonera είχα εστιάσει,στο πρώτο,στην αποτυχία της Εκκλησίας να μεταδώσει το Ευαγγέλιο ακόμα και στους βαφτισμένους Ορθοδόξους και,στο δεύτερο,στα πολιτικά και εξουσιαστικά παιχνίδια που παίζονται με αφορμή αυτό που ξεκίνησε σαν Πανορθόδοξη και εξελίχθηκε σε μια διευρυμένη Σύνοδο με μάλλον μηδαμινό αντίκρισμα.
Το να επισημαίνεις τα στραβά και να τα φέρνεις στην επιφάνεια είναι το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσεις,έστω να προσπαθήσεις,να αντιμετωπίσεις μια κατάσταση.Δεν πρέπει να μείνεις όμως εκεί.Γιατί έτσι δεν διαφέρεις από αυτούς που επιλέγουν να συναναστρέφονται με άλλους «εκλεκτούς»,να συζητάνε μεταξύ τους για το πόσο ανώτεροι και εξυπνότεροι είναι από τους άλλους,και ευχαριστημένοι με τους εαυτούς τους και την ανωτερότητά τους συμβάλουν στη συνέχιση της αθλιότητας.
Να επανέλθω όμως στα πιο εκκλησιαστικά.Κατά την άποψή μου,η εποχή και οι ανάγκες της αλλά και οι παγκόσμιες εξελίξεις δίνουν μια μεγάλη ευκαιρία στην Ορθόδοξη Εκκλησία να αναδείξει ένα τεράστιο κομμάτι,το σπουδαιότερο νομίζω,του πνευματικού της πλούτου.Και αυτό δεν είναι άλλο από τους λεγόμενους Πατέρες(και Μητέρες) της Ερήμου.
Χοντρικά να πω πως πρόκειται για όσιους ασκητές και ασκήτριες οι οποίοι δεν άντεξαν τους συμβιβασμούς και την αλλοίωση που υπήρξε στη ζωή των χριστιανών από τη στιγμή που ο χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας και κατέφυγαν στην έρημο.Μία πράξη όχι φυγής αλλά αγώνα όπως αποδείχτηκε αφού από την έρημο με τις διδασκαλίες τους και κυρίως με τις ζωές τους ενίσχυσαν αφάνταστα τους χριστιανούς της εποχής αλλά και των επόμενων αιώνων.
Μια επιστροφή σε αυτήν ακριβώς την κατάσταση θα φέρει τη δροσιά που ζητάνε οι ψυχές των χριστιανών και μη από την Ορθόδοξη Εκκλησία.Και θα μου πει κάποιος,»Δηλαδή τι μας λες;Να παρατήσουμε τις δουλειές μας,να φορέσουμε σανδάλια,να μείνουμε αξύριστοι και να τρέχουμε στο Σινά»;Προφανώς όχι.Πρώτον,τα σανδάλια δεν είναι και τόσο της μόδας πια,άσε που συνδέθηκαν με τους χίππιδες,δεύτερον θα είναι τρομακτικό για τους Αιγύπτιους να βλέπουν κάποιες χιλιάδες παλαβών φωνακλάδων να χώνονται στις σπηλιές του Σινά και τρίτον ποιος βλάκας θα ρώταγε κάτι τέτοιο;
Μιλάω για το πνεύμα των Πατέρων της Ερήμου.Μιλάω για την απλότητα σε συμπεριφορά,ενδυμασία,διατροφή κλπ.Αντί να αναλωνόμαστε σε ανόητες οικολογικές θεολογίες ας ρίξουμε μια ματιά στο πως ζούσαν όλοι αυτοί οι ασκητές και οι ασκήτριες.Και να δούμε ακόμα και την οικολογία που αναδύεται μέσα από αυτό τον τρόπο ζωής.Παράδειγμα.Κάποτε σφάζαμε ένα αρνί και τρώγανε είκοσι άτομα,σήμερα σφάζουμε είκοσι αρνιά και τα τρώει ένα άτομο.
Οι ΠτΕ δεν είχαν τη μανία του διδασκάλου.Δεν ανέβαιναν στον άμβωνα για να επιβάλλουν τις απόψεις τους.Αντιθέτως διδάσκονταν ακόμα και από μικρά παιδιά.Πολλές φορές και από ζώα.Όταν κάποιος ζήταγε συμβουλή την έδιναν.Το πιάσατε έτσι;
Μίλαγαν απλά.Αντίθετα με σήμερα που διάφοροι θεολογούντες θεωρούν ως υποχρέωση να σε κάνουν να βαρεθείς μέχρι θανάτου με τους ατελείωτους λόγους τους ή τα ακαταλαβίστικα ψευδοφιλοσοφικοθεολογικά γραπτά τους,οι περισσότεροι Πατέρες με απλές,λιτές φράσεις μπορούσαν να λύσουν και τις πιο πολύπλοκες απορίες.
Παράδειγμα.Δίδασκαν με τη ζωή τους .Με το παράδειγμά τους.Αυτό να το αντιγράψουμε κληρικοί και λαϊκοί καμιά εκατοστή φορές για να το χωνέψουμε.Και μετά να το εφαρμόσουμε. Δεν βάρυναν τις πλάτες των άλλων με δυσβάστακτα βάρη.Κλασικό παράδειγμα η παρ.38 του περί αποταγής λόγου του Ιωάννη της Κλίμακας*. Αντίθετα ήταν αυστηροί με τους εαυτούς τους και μετά με τους άλλους.Άλλη μια αντιγραφούλα εκατόν πενήντα φορές για όλους μας.
Αυτή τη περιβόητη ενότητα της Κοινωνίας για την οποία θεωρητικολογούν διάφοροι καθηγητές σήμερα(οι οποίοι θεωρούν τη Φιλοκαλία ατομικιστική,τι άλλο θα ακούσουμε)αυτοί-ες την ζούσαν καθημερινά.Οι ζωές τους ήταν συνδεδεμένες η μία με την άλλη.Όχι μόνο μεταξύ τους αλλά με όλο τον κόσμο.Ο Μέγας Αντώνιος άφησε την έρημο για να ενισχύσει τους χριστιανούς που διώκονταν.Οι ανάγκες του πλησίον πάνω από τις ατομικές ανάγκες.
Δεν υπήρχε χώρος για μεγαλεπήβολα κτίρια,πολυτελή ρούχα,τραπεζώματα,δωρεές,μανικετόκουμπα(ξέρω τι λέω,πιστέψτε με)και άλλες ομορφιές.Δεν υπήρχε η αρχομανία,ο ξερολισμός και άλλες ομορφιές.
Υπήρχε ένας ζωντανός μυστικισμός,όχι αδιάφορος για τον κόσμο,αλλά αντίθετα μία μυστική θεολογία η οποία απαιτούσε να ασχοληθούμε με τον διπλανό,να σταθούμε δίπλα στον αδικημένο,να βοηθήσουμε τον αδύναμο.Όχι υπό μορφήν φιλανθρωπίας ΜΚΟ αλλά με τρόπο γνήσιο,ουσιαστικό και κυρίως πνευματικό.
Θα μου πει κάποιος ότι αυτά υπάρχουν και στα έργα άλλων αγίων Πατέρων.Σαφώς.Σε καμία άλλη περίπτωση όμως δεν βιώθηκαν τόσο βαθιά και σε τόσο απόλυτο βαθμό.
Μια προοπτική επαναφοράς του ασκητικού πνεύματος(όχι μόνο στα σεξουαλικά όπως βλέπουμε σήμερα)και μετάδοσής του στο μέτρο του δυνατού θα ήταν μια ανάσα για την παρηκμασμένη εκκλησιαστικά μας ζωή,η οποία κινδυνεύει να χάσει το νόημά της πιεζόμενη από την εκκοσμίκευση και την αδιαφορία από τη μία και στραγγαλιζόμενη από τους τύπους και τον ηθικισμό από την άλλη.Θα μας ξεβολέψει λίγο αλλά νομίζω ότι αξίζει τον κόπο.
* Μερικοί κοσμικοί πού ζούσαν αμελώς με ερώτησαν: «Πώς μπορούμε εμείς πού ζούμε με συζύγους και είμαστε περικυκλωμένοι με τόσες κοινωνικές υποχρεώσεις ν΄ακολουθήσωμε την μοναχική ζωή»; Και τους απήντησα: «Όσα καλά μπορείτε, να τα κάνετε, κανένα να μη περιγελάσετε, κανένα να μη κλέψετε, σε κανένα να μην ειπήτε ψέματα, κανένα να μη περιφρονήσετε, κανένα να μη μισήσετε. Να μη παραλείπετε τον εκκλησιασμό, να δείχνετε συμπόνια στους πτωχούς, κανένα να μη σκανδαλίσετε. Σε ξένο πράγμα και σε ξένη γυναίκα να μην πλησιάσετε. Αρκεσθήτε στην ιδική σας γυναίκα (πρβλ. Λουκ. γ΄14). Εάν ζήτε έτσι, «ού μακράν έστε της βασιλείας των ουρανών» (Μάρκ. ιβ΄34).
