«Καθώς προχωρούσαμε μέσα στα δροσερά δάση, μέχρις εκεί που αρχίζουν οι μεγάλες στροφές για τ’ ανέβασμα, επανέλαβα τις ερωτήσεις για τους κατοίκους της Αναβρυτής. «Ναι», είπε, ανοίγοντας το δρόμο του με κορναρίσματα ανάμεσα από ένα κοπάδι κατσίκια• τα στριμμένα τους κέρατα μας κύκλωσαν για λίγο σε μια λόχμη. «Όλοι λένε πως είναι Εβραίοι, μα κανείς δεν ξέρει γιατί ή από πού κατάγονται. Πολύ πιθανό νάναι μονάχα λόγια».
Ήταν πολύ αινιγματικό. Ίσως και να είχε δίκιο. Κι όμως ο Ελληνικός κόσμος, μ’ όλες τις αφομοιώσεις, τις διασπορές του και τις οδύσσειες διακλαδώσεις του, είναι ένα ανεξάντλητο κουτί της Πανδώρας, γεμάτο από εκκεντρικότητες και εξαιρέσεις σε όλους τους πιθανούς κανόνες. Σκέφθηκα την αφθονία που υπάρχει από παράξενες κοινότητες: τους διασκορπισμένους Μπεκτατσήδες και τους Ρουφαγιάνους, τους Μεβλεβήδες δερβίσηδες του Πύργου των Ανέμων, του Λιάπηδες του Σουλίου, τους Πομάκους στη Ροδόπη, τους Σλαβόφωνους στη βόρεια Μακεδονία, τους Κιζιλμπάσηδες κοντά στο Κέχρο, τους Πυροβάτες της Μαυρολεύκης, τους Λαζούς των Ποντιακών ακτών, τους Λινοβάμβακους – κρυπτο-Χριστιανοί Μουσουλμάνοι της Κύπρου – τους Donmeh- κρυπτο-Εβραίοι Μουσουλμάνοι της Θεσσαλονίκης και της Σμύρνης – τους Κουτσόβλαχους της Σαμαρίνας και του Μετσόβου, τους Τσάμηδες της Θεσπρωτίας, τους σκορπισμένους Σουλιώτες της Ρούμελης και της Επτανήσου, τους Αρβανίτες της Αργολίδας και της Αττικής, τους Κραβαρίτες ζητιάνους της Αιτωλίας, τους περιπλανώμενους τσαρλατάνους της Ευρυτανίας, τους φαλλοφόρους Μπουρανιώτες του Τυρνάβου, τους Τρωγλοδύτες της Καππαδοκίας, τους Τσάκωνες του Αργολικού κόλπου, τους Αγιασσιώτες της Λέσβου, τους Καθολικούς Φραγκολεβαντίνους των Κυκλάδων, τους Τουρκόφωνους Χριστιανούς της Καραμανίας, τους βαφείς της Όσσας, τους Μάγκες του Πειραιά, τους Ενετούς Ευγενείς του Ιονίου, τους Παλαιοημερολογίτες της Κερατέας, τους Μάρτυρες του Ιεχωβά της Θάσου, τους Νομάδες Σαρακατσάνους του Βορρά, τους Τούρκους της Θράκης, τους Θεσσαλονικείς Σεφαρντίμ, τους σφουγγαράδες της Καλύμνου και των υφάλων της Καραϊβικής και της Φλώριδας, τους Μανιάτες της Κορσικής, της Τοσκάνης, της Αλγερίας, τους φθίνοντες Ελληνόφωνους της Καλαβρίας και του Οτράντο, τους Ελληνόφωνους Τούρκους κοντά στη Τραπεζούντα στις όχθες του Οφ, τους πανταχού παρόντες Τσιγγάνους, τους Χειμαρριώτες των Ακροκεραυνίων, τους λίγους Γκαγκαούζους της Ανατολικής Θράκης, τους Μαρδαϊτες του Λιβάνου, τους μισο-φράγκους Γκασμούλους του Μοριά, την μικρή διασπορά των Αρμενίων, τους Βαυαρούς του Ηρακλείου Αττικής, τους Κύπριους του Islington και του Soho, τους Σαχίμπ και Boxwallahs της Λευκωσίας, όσους ζουν στην Κυρήνεια με αγγλικό συνάλλαγμα, τους Ιδιόρρυθμους και Κοινόβιους του τάγματος του Αγίου Βασιλείου, τους Αναχωρητές του Άθω, τους Χιώτες του Bayswater και του Guards Club, τους έμπορους της Μασσαλίας, τους βαμβακομεσίτες της Αλεξάνδρειας, τους εφοπλιστές του Παναμά, τους μανάβηδες του Μπρούκλιν, τους Αμαριώτες του Lourenco Marques, τους Αλβανόφωνους του Σφαξ, τους Κρήτες φελλάχους του Λούξορ, τους Ελασίτες στο Σιδηρούν Παραπέτασμα, τους μεσίτες στο Τριέστι, τους Κριμαιοταρταρόφωνους Λαζούς της Μαριούπολης, τους Ποντίους της Αζοφικής θάλασσας, του Καυκάσου και του Δον, τους Τουρκόφωνους και τους Αρμενόφωνους Λαζούς της Νότιας Ρωσίας, τους Έλληνες στο Δέλτα του Δούναβη, της Οδησσού και του Ταγκανρόγκ, τους ραντιέρηδες αιώνιους παραθεριστές στις λίμνες της Ελβετίας, τους αγγειοπλάστες της Σίφνου και της Μεσσηνίας, τους λογάδες και τα φαντάσματα της Μυκόνου, τους Καραγκούνηδες της Θεσσαλικής πεδιάδας, τους Νυκλιάνους και τους Αχαμνόμερους της Μάνης, τα λουστράκια της Μεγαλόπολης, τους Φράγκους του Μοριά, τους Βυζαντινούς του Μυστρά, τους Βενετσιάνους, τους Γενοβέζους και τους Πιζάνους του Αρχιπέλαγου, τα αγόρια που άρπαξαν για γενίτσαρους και τα κορίτσια για τα χαρέμια, τις ομάδες Καταλανών, τους ξυλουργούς στα Ζαχοροχώρια που μιλούν Κονδαρίτικα, εκείνους που μιλούν λουμπινίστικα στα μπορντέλα, τους Αγγλο-σάξωνες της Βαράγγειας φρουράς, τους Εγκλέζους της Levant Company, τους Κλέφτες κι Αρματολούς, τους Κρουμίδες της Κολχίδας, τους Κονιάρηδες της Λοξάδας, τους κοντραμπατζήδες στο Αϊβαλί, τους τρελούς της Κεφαλονιάς, τους ναύαρχους της Ύδρας, τους Φαναριώτες της Υψηλής Πύλης, τους Πρίγκιπες και τους Βογιάρους της Μολδοβλαχίας, τους αδελφούς Ράλλη στην Ινδία, τους Whittals της Κωνσταντινούπολης, τους λεπρούς της Σπιναλόγκας, τους πολιτικούς κρατούμενους της Μακρονήσου, τους Αχέπανς, τους δύο Γιαπωνέζους ψηστογουναράδες, πρώην κατάδικους στην Κρήτη, τον ολομόναχο Νέγρο στα Χανιά και τον περιπλανώμενο Άραβα που είδα πριν χρόνια στο Δομοκό, τον Κινέζο πλανόδιο έμπορο τσαγιού στο Κολωνάκι που σκοτώθηκε στον Πειραιά στη διάρκεια του Πολέμου από βόμβα – εάν όλοι αυτοί υπάρχουν, γιατί όχι και οι κρυπτο-Εβραίοι του Ταϋγέτου;»
(Απόσπασμα από το βιβλίο «ΜΑΝΗ» του Πάτρικ Λη Φέρμορ, Κέδρος 1978.)
Παράλληλο βίντεο:
Επιμέλεια: Κ.Μ.
