Ο Μαξίμ Γκόρκυ είχε σταθεί έντονα επικριτικός απέναντι στη βία της επανάστασης. Εδώ, στο δεύτερο μέρος του άρθρου του για τον ηγέτη της Οκτωβριανής Επανάστασης, μάλλον, δικαιώνει «τους γενναίους με την ιερή τρέλλα» κι ανάμεσά τους τον πιο γενναίο, πιο σοφό και πρώτον, Βλαδίμηρο Ίλιτς Ουλιάνωφ, γνωστόν και ως Λενίν…
ΣΗΜ.: Η σημερινή ανάρτηση αφιερώνεται στη μνήμη του σ. Νώντα Βέζου.
Αν πρέπει να κρατήσουμε μόνο ένα πράγμα από εκείνον ας θυμόμαστε ότι υπήρξε ο πιο αληθινά και ουσιαστικά ανεξάρτητος καλλιτέχνης χωρίς καμμία δέσμευση απέναντι σε συντεχνίες και βολέματα κι εξαγορασμένους επαίνους κι ίσως με την ελάχιστη μπορετή εξάρτηση από τα εγκόσμια. Στέρεα γήινος κι ευφάνταστος, ταπεινά χειρωνακτικός ως Άναξ Χειρών, ανέπνεε μέσα στο μεταφυσικό με τα πιο παράξενα όνειρα διαρκώς σαρκωμένα μπρος στα μάτια του…
Το απόσπασμα αποτελεί το πρώτο μέρος άρθρου του σπουδαίου Ρώσσου πεζογράφου Μαξίμ Γκόρκυ. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε στα 1930 από τις εκδόσεις Ελευθερουδάκη, σε έναν τόμο μαζί με άλλα κείμενα για τις δύο επαναστάσεις του 1917 και σε ωραία καθαρεύουσα του πρωτοπόρου σοσιαλιστή διανοούμενου Αριστοτέλη Σιδέρη.
Δημήτρης Κουτραφούρης
«Τήν σήμερον επέρασε ἀπο τούτην την προσκερον ζίσί εἰς τήν αιόνιον καί πανεφρόσινον ο ἐκλαμπρότατος αφεντης σινιορ δοτόρος Γεόργιος Μόρμορις καί εθάπτι εἰς τό ναόν του Παντοκράτορος Χριστου, εἰς τήν άρκλαν τους˙ και αιονία του υ μνίμι.»
Μια βδομάδα εκούσια αποκλεισμένος στα βουνά, συνέλεξα λίγο απ’ τον σκορπισμένο μου εαυτό, βρήκα μιαν Ελλάδα προ Leader, μιαν Ελλάδα επιμένουσα. Ωστόσο μου έλειψε η Ντραγκονέρα μας. Για αντίδοτο, είχα παρέα έναν άλλο εαυτό, εκείνον του Κωστή Παπαγιώργη. Μετά από ένα περιπετειώδες ταξείδι επιστροφής, με το πλοίο γεμάτο Τσιριγώτες, επιστρέφω σ’ ένα νησί αγνώριστο απ’ το χιόνι. Πρώτη στάση: DragoNera Rossa με λίγες γραμμές από το βιβλιαράκι του πρόωρα αναχωρήσαντος κριτικού και δοκιμιογράφου…
Νοιώθω κάτι να με δένει με αυτόν τον άνθρωπο κι ας μην τον συνάντησα βέβαια ποτέ μου. Μικρό παιδί, έπεφτα συχνά πάνω στο λιγοσέλιδο βιβλιαράκι του από τις εκδόσεις Θεμέλιο, με το πορτοκαλί εξώφυλλο και τα μαύρα γράμματα: «Όταν ήμουν με τον Άρη». Ήταν η πρώτη μου γνωριμιά με το ιερό θηρίο της ελληνικής ψυχής, πολύ πριν τα «Απομνημονεύματα του παπα-Ανυπόμονου» και τον «Αρχηγό των Ατάκτων». Στα κατοπινά χρόνια, συνάντησα τον γιο του ποιητή, έναν σεμνό άνθρωπο κι εξαιρετικό φιλόλογο που υπηρετούσε στο Γυμνάσιο Ελευσίνας.
Πάντα με προβλημάτιζε η μανία της αμάχης και τα όρια της νίκης. Όλη η ιστορία και η μισή λογοτεχνία με αυτό ασχολούνται. Κι αν κάτι έμαθα, τελικά, είναι ότι όσοι φοβούνται, επιβιώνουν μεν αλλά δεν ζουν αληθινά. [Η σημερινή ανάρτηση είναι αφιερωμένη στον Ένα χρόνο της DragoNera Rossa.]
Ο Γιώργος Δερτιλής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο δίδαξε από το 1978 ως το 2000. Το 2000 εξελέγη διευθυντής σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales του Παρισιού. Διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, και είναι τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας. Δώδεκα βιβλία και 50 σχεδόν άρθρα του έχουν δημοσιευθεί ή μεταφραστεί στην ελληνική, αγγλική, ισπανική και ιταλική γλώσσα.
Πριν ακριβώς ογδόντα χρόνια, το χάραμα της 19ης Αυγούστου του 1936, λίγες μόλις ημέρες μετά το ξέσπασμα του στρατιωτικού κινήματος, ο αντιφασίστας ποιητής και δραματουργός, πιανίστας και ηθοποιός, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα πέφτει νεκρός στα 38 του χρόνια δολοφονημένος από φαλαγγίτες στην Γρανάδα. Όχι επειδή είθισται να δολοφονούν τους ποιητές (καθώς διαπιστώνει πικρά ο Εγγονόπουλος) αλλά διότι η βία έχει πρώτο της μέλημα να αντιπαρατεθεί στον λόγο. Όπως εκείνη ξέρει…
Δεν είμ’ εγώ σπορά της Τύχης, / ο πλαστουργός της νιας ζωής.
Εγώ ’μαι τέκνο της Ανάγκης / κι ώριμο τέκνο της Οργής.
Δεν κατεβαίνω από τα νέφη, / γιατί δε μ’ έστειλε κανείς
Πατέρας, τάχα παρηγόρια / για σένα, σκλάβε, που πονείς.