Την Κυριακή 9 Ιανουαρίου του 1905 ένα τεράστιο πλήθος κόσμου κατεβαίνει από όλους τους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης διεκδικώντας εργατικά και κοινωνικά δικαιώματα. Οι εργάτες βρίσκουν απέναντί τους τον τσαρικό στρατό, ο οποίος έχει σαφή εντολή να μην πλησιάσει κανείς τα Χειμερινά Ανάκτορα. Ο στρατός επιτίθεται στο πλήθος, που ουρλιάζει από πόνο αλλά και οργή…
Πολλών ανθρώπων έργο το Μουσείο μας. Των ανθρώπων που έζησαν σε αυτή τη γη επί 11 χιλιάδες χρόνια και των συγχρόνων μας που διαρκώς συνομιλούν με τα κατάλοιπα του βίου, της λατρείας και του θανάτου των προγόνων τους, των αρχαιολόγων που ανέσκαψαν, ξαναέφεραν στο φως και προσέδωσαν την ιστορική ερμηνεία τους στα ευρήματα, των Φίλων που οραματίστηκαν ένα καινούργιο μουσείο, των υπηρεσιακών παραγόντων που το διεκπεραίωσαν, των ανθρώπων που φροντίζουν την εύρυθμη λειτουργία του. Αν έπρεπε ωστόσο να δώσουμε ένα πρόσωπο στο Μουσείο μας, αυτό δεν θα ήταν άλλο από την ψυχή του όλου εγχειρήματος από την Κική Ψαράκη. Αναδημοσιεύουμε μια καλοκαιρινή συνέντευξή της στον δημοσιογράφο Άρη Δημοκίδη.
Ο σκελετός που βρέθηκε στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων συγκαταλέγεται στον ετήσιο κατάλογο των 10 σημαντικότερων ανακαλύψεων στον κόσμο για το 2016, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Archaeology. Δεν είναι, πάντοτε, απολύτως σαφές πώς φτιάχνονται οι κάθε είδους λίστες με τα δέκα ή εκατό καλύτερα, ωραιότερα, σπουδαιότερα πράγματα. Εν προκειμένω, η επιλογή μάς ευνοεί οπότε ας μην το πολυσκαλίζουμε. Αν μάλιστα το ’17 επιβεβαιωθούν οι ελπίδες μας, τότε ποιος μας πιάνει!
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε από τον βυζαντινολόγο και έναν από τους επιφανέστερους ιστορικούς του 20ου αι., σερ Στήβεν Ράνσιμαν (1903-2000), στον πατρογονικό του πύργο στην Σκωτία, τον Οκτώβριο του 1994, στις δημοσιογράφους Χρύσα Αράπογλου και Λαμπρινή Θωμά.
Τα Δεκεμβριανά δεν ήταν αντίδραση των κομμουνιστών. Ήταν η αγανάκτηση των παιδιών της γαλαρίας που βλέπαν τους συντρόφους τους και τα όνειρά τους στα φέρετρα από σφαίρες που ρίξαν δοσίλογοι και φασίστες φορώντας γαλάζιους μανδύες εθνικοφροσύνης. Και όλα αυτά τα ελληνικά αποβράσματα με την επίσημη στήριξη του νεαρού τότε κράτους είχανε έναν εχθρό: την ψυχή των παιδιών της γαλαρίας. Εκατομμύρια ελληνικά παιδιά που πίστεψαν στην απελευθέρωση αλλά βρέθηκαν ευθύς αμέσως απέναντι στον ίδιο χωροφύλακα, στον ίδιο δικαστή, στα ίδια ανάλγητα πρόσωπα που αντιμετώπιζαν πριν λίγο κιόλας χρόνο, όταν ακόμα υπήρχαν Γερμανοί…
Ο Γιώργος Δερτιλής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο δίδαξε από το 1978 ως το 2000. Το 2000 εξελέγη διευθυντής σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales του Παρισιού. Διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, και είναι τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας. Δώδεκα βιβλία και 50 σχεδόν άρθρα του έχουν δημοσιευθεί ή μεταφραστεί στην ελληνική, αγγλική, ισπανική και ιταλική γλώσσα.
«Ήταν λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση της «Δήλωσης των 18» που είχα συνυπογράψει –κάτι που μερικοί άσπονδοι φίλοι κάνουν ό,τι μπορούν για να παρασιωπήσουν, δίνοντας έμφαση στα «18 Κείμενα»… Με κάλεσαν λοιπόν στην Ασφάλεια. Ο αστυνομικός είχε μπροστά του έναν ογκώδη φάκελο σα να’ μουνα κανένας εγκληματίας. ‘Αρχισε να τον σκαλίζει.»
Το τραγούδι αυτό είναι κυριολεκτικά, ένα ξόρκι θανάτου. Ένα αληθινό αντίδοτο αγωνίας στο δηλητήριο της κτηνωδίας από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ένα βάλσαμο ανάμνησης στο μαρτύριο της φρίκης που έζησαν εκατομμύρια άνθρωποι, όλοι εκείνοι που εξοντώθηκαν στα κρεματόρια του ναζισμού.
Το 1961, στον ήχο της Ενάτης, υψώθηκε το τείχος του Βερολίνου.
Το 1989, στον ήχο της Ενάτης, το τείχος του Βερολίνου έπεσε.
Φέτος, οι μαθητικές κοινότητες είχαν μιαν εξαιρετική ιδέα. Ο καθιερωμένος πανηγυρικός της επετείου της 28ης Οκτωβρίου να γραφτεί και να εκφωνηθεί για πρώτη φορά από μια μαθήτρια. Η μαθήτρια αυτή τυγχάνει η νεαρότερη συνεργάτιδα της DragoNera Rossa. Δημοσιεύουμε, λοιπόν, την ομιλία της και την συγχαίρουμε για τον λογοτεχνικό της οίστρο.