Έπλεαν κομμάτια ξύλα κι ευτυχίες καμένες
απ’ το πέρασμα του θυμιατού στης κοντινής Ανατολής
τους λόφους χρυσοποίκιλτα σεράγια και σοφία χυμένη στο γυαλί.
Το ελάχιστο θέλησα και με τιμώρησαν με το πολύ.
Όταν κάποιος πεθαίνει, όλα τελειώνουν. Τι νόημα έχει να θυμόμαστε τα παλιά; Αφού πάει, τέλειωσε. Ας γράψουμε μια αγιογραφία για τον άνδρα που χάθηκε να δείξουμε και ανωτερότητα. Κι έτσι, μια και είμαστε σε περίοδο αγιογραφιών, ο Ημεροδρόμος αναδημοσιεύει Μανώλη Αναγνωστάκη. Κι εμείς με τη σειρά μας συμβάλουμε το μερτικό μας.
Μπαίνω στο γραφείο του για να παραλάβω τον φάκελο που μου έχει αφήσει. Πάνω από την καρέκλα ο διάσημος πίνακας του Klee Angelus Novus. Καδραρισμένο ένα ποίημα που δεσπόζει στον τοίχο, αριστερά του καναπέ. Είναι πρόδηλα τοποθετημένο, με τέτοιο τρόπο που να είναι σε θέα μόνο εκείνου που θα καθόταν στο γραφείο. Παίρνω την θέση στο γραφείο του και ανοίγοντας μηχανικά τον φάκελο το διαβάζω:
– Ἄννα, τί συμβαίνει;
– Ἄρχισε ἡ ἐπίθεση.
– Ἄννα, ἔχε γειά, θὰ πεθάνουμε.
– Νικολάι, σ᾿ ἀγαποῦσα ὁλόκληρη.
– Μίαν ἄλλη φορά, θὰ ξαναγίνει, Ἄννα…
Νοιώθω κάτι να με δένει με αυτόν τον άνθρωπο κι ας μην τον συνάντησα βέβαια ποτέ μου. Μικρό παιδί, έπεφτα συχνά πάνω στο λιγοσέλιδο βιβλιαράκι του από τις εκδόσεις Θεμέλιο, με το πορτοκαλί εξώφυλλο και τα μαύρα γράμματα: «Όταν ήμουν με τον Άρη». Ήταν η πρώτη μου γνωριμιά με το ιερό θηρίο της ελληνικής ψυχής, πολύ πριν τα «Απομνημονεύματα του παπα-Ανυπόμονου» και τον «Αρχηγό των Ατάκτων». Στα κατοπινά χρόνια, συνάντησα τον γιο του ποιητή, έναν σεμνό άνθρωπο κι εξαιρετικό φιλόλογο που υπηρετούσε στο Γυμνάσιο Ελευσίνας.
Πάντα με προβλημάτιζε η μανία της αμάχης και τα όρια της νίκης. Όλη η ιστορία και η μισή λογοτεχνία με αυτό ασχολούνται. Κι αν κάτι έμαθα, τελικά, είναι ότι όσοι φοβούνται, επιβιώνουν μεν αλλά δεν ζουν αληθινά. [Η σημερινή ανάρτηση είναι αφιερωμένη στον Ένα χρόνο της DragoNera Rossa.]
«Τόχω πάρει απόφαση θάχουμε φασαρίες.»
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
«Την άλλη τότε μέρα στην παρέλαση
κυμάτιζαν τα άλλα τα πανιά
κι εμείς -μες στη γραμμή- υπό τη σκέπη τους
-σφιγμένα ευζωνάκια ή φαντάροι-
θηλάζαμε σα γάλα απ’ τις μάνες μας
παιάνες από πάνινα βυζιά.»
Τον Ιανουάριο του 2002, απομονωμένος στη Ραμάλα, ο Μαχμούντ Νταρουίς σημειώνει μέρα με τη μέρα, σε σύντομα ποιήματα, τις εντυπώσεις του από έναν πόλεμο όλο και πιο άγριο, γράφοντας τελικά αυτό το εκτενές ποίημα που αποτελείται από εκατό περίπου θραύσματα, ως αντίδραση στην επίθεση του ισραηλινού στρατού στα παλαιστινιακά εδάφη.*