1. ΓΙΟΡΤΗ
Κακά τα ψέματα, την ημέρα της Ποίησης, δεν γιορτάζουν παρά οι Ποιητές, και όχι μόνον οι μεγάλοι από αυτούς. Γιορτάζουν όλοι οι ξεχωριστοί τρελοί που ζουν αγκαλιά με τις λέξεις και πασχίζουν να ανοίξουν πόρτες στο ταβάνι και στο πάτωμα του κόσμου. Οι περισσότεροι, παρορμητικοί και ατζαμήδες, τούτη τη μέρα έχουν μία ντροπή λιγότερη, ένα δικαίωμα παραπάνω. Οι λίγοι, οι διακεκριμένοι, κατεβαίνουν από τους εξώστες σε ένα κοινό δείπνο με τους υπολοίπους, προσφέροντας από τον πλούτο τους και ευχαριστώντας. Σήμερα λοιπόν, η ημέρα Ποιητών. Και με τις αδυναμίες τους και με τις αστοχίες, τα πάθη, τα παθήματα και τον ναρκισσισμό τους, είναι ανάμεσά μας, τα πλάσματα τα ταπεινά και τα εξαίσια. Γιατί, πώς να το κάνουμε;
κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο / πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
2. ΠΕΝΘΟΣ
Και όπως κάθε άλλη, ετούτη η κοινωνία των ποιητών, έχει τις χαρές της έχει και τις λύπες της, τις παγκόσμιες γιορτές της και τα παγκόσμια πένθη. Ίσως στην Ποίηση, γιορτή και πένθος δεν είναι καταστάσεις ανταγωνιστικές. Μέσα από τη γιορτή διαχέεται η θλίψη και μέσα από το πένθος δυναμώνει η ζωή.
Αρμόζει σήμερα, λοιπόν, και ένα μνημόσυνο. Μόλις πριν από δέκα μέρες, στην Συριακή πόλη Ντέιλ Αλ-ζορ, το ισλαμικό κράτος ανακοίνωσε την εκτέλεση του ποιητή Μοχάμεντ Μπασίρ αλ-Αανί, καθώς και του 18χρονου γιου του. Και οι δυο τους είχαν παραμείνει στη Συρία λόγω της ασθένειας της συζύγου και μητέρας τους, η οποία τελικά και πέθανε. Ήταν στο ταξίδι για την κηδεία της που οι δυο τους συνελήφθησαν ως «αποστάτες της ισλαμικής θρησκείας» και με την κατηγορία αυτή αργότερα εκτελέστηκαν. Τα διεθνή δημοσιογραφικά μέσα αναπαρήγαγαν τη λιτή είδηση με τις λιγοστές πληροφορίες για τον ποιητή:
Γεννηθείς το 1960, πτυχιούχος Γεωπονίας, είχε εκδώσει μόνο τρεις ποιητικές συλλογές, αλλά αξιόλογες. Ξεκίνησε με τις «Στάχτες από τη Βιογραφία μου» (1993) για να καθιερωθεί αργότερα στους καλλιτεχνικούς κύκλους και στο κοινό της διανόησης της Δαμασκού με τη συλλογή «Οντότητες σε Πρόβα».
.
«Το τελευταίο δημοσιευμένο ποίημά του, Η Εξορία του Ηττημένου, μιλούσε για «μεγάλη εξάντληση» και τελείωνε με τη φράση: «Εγώ είμαι αυτός που θα ανταλλάξω την γαλήνη με την ήττα».
Ποιήματά του δεν κατάφερα να βρω μεταφρασμένα, εκτός από τούτο το μικρό:
«Ω Amani»
Αυτό που με ανακουφίζει είναι ότι είμαι σε θέση να σκάψω τους τάφους σας
οχετός και βρωμιά σκεπάζει το καλογυμνασμένο σας σώμα
Ναι
να ορίστε αυτό που με ανακουφίζει τώρα ……
Είδα τα πτώματα να κρέμονται στα ικριώματα να περιμένουν τη μεσολάβηση των μητέρων
Να μεσολαβήσουν οι μανάδες στους πολέμαρχους
Ανθρώπινος πανικός
τα πτώματα σαν σκέψεις που απορρίπτονται πεταμένα σε αγροκτήματα και πόλεις
Σώματα με κεφάλι και δίχως κεφάλι.… χειρότερα κι από γάτες και απ΄ τ΄αδέσποτα σκυλιά
και
(για να σας πω και την αλήθεια .. δεν ήταν και μια από τις καλύτερες συνοικίες αυτή που χάθηκαν τα δικαιώματα ως και των νεκρών)
.
Το νέο της δολοφονίας του άγγιξε ανθρώπους σε κάθε μεριά του πλανήτη και οι ποιητές όλου του κόσμου ανατρίχιασαν, μαθαίνοντας τον τρόπο που χάθηκε ένας δικός τους. Ενδεικτικό το ποίημα που έγραψε ένας αγγλόφωνος ποιητής και δημοσίευσε σε κάποιο μακρινό ιστολόγιο:
Για τον Μωχάμεντ Μπασίρ αλ Αανί
του John Mackie
Δοξασμένοι νάναι τούτοι οι ακούραστοι
Μαυροφορεμένοι Ουαχάμπι
Καθώς ξεριζώνουν τα είδωλα
Και ισοπεδώνουν μοναστήρια
Που έστεκαν για πάνω
από χίλια χρόνια
Και το ιερό του Βάαλ-Διός
το Ναό του Βήλου
Τους ταφικούς πύργους της Παλμύρας
Όλα ξανάγιναν άμμος
Και αυτός ο ταραγμένος άνθρωπος
Ο αποστάτης ποιητής
Έχοντας αμαρτήσει διπλά
Ρίχτηκε στα γόνατα
Μέσα στη σκόνη
Με το παιδί του μαζί
Πριν το δρεπάνι του Θεού
Παγώσει την ανήσυχή τους σκέψη
Αποκεφαλισμένοι,
Απαλλαγμένοι
Από το μπέρδεμα
Της συμβιωτικής συνύπαρξης
Με τον
Οίκο του Σαούντ
Έχουν ανθίσει οι βολβοί της Άνοιξης
Κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου
Λευκόια, κρόκοι και ασφοδέλια
Κι εδώ εμπρός στη Βόρειο θάλασσα το ίδιο
Στα λιθάρια και τη σκόνη
Της Ντέιρ αλ-Ζορ
Το αίμα σκοτεινιάζει την άμμο
Στο τελευταίο του ποίημα μιλά
Ανταλλάσσοντας
Τη γαλήνη με την ήττα.
3. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ
Το ερώτημα τι μπορεί να προσφέρει η ποίηση σε καιρούς αγριότητας, δεν απαντιέται με βραχυκυκλωτικές και ταλαιπωρημένες σκέψεις. Το μόνο χρέος της είναι να υπάρχει ως Ποίηση αληθινή και ως Αλήθεια. Κάθε περισσότερη αντίρρηση έρχεται εκ του πονηρού (ή εκ περισσού, – το ίδιο είναι). Τούτη όμως η αυτοαναφορική προϋπόθεση, δε συνεπάγεται πως αποκλείονται και άλλες λειτουργίες, όπως και ο αποκαλούμενος ποιητικός ακτιβισμός, εκφραζόμενος και με δράσεις σαν κι αυτή που οργανώνει σε όλη την Ελληνική επικράτεια ο Κύκλος Ποιητών υπό τον γενικό τίτλο «Ένα Ποίημα για τους Πρόσφυγες». Ο υπεύθυνος ποιητής Ντίνος Σιώτης, μιλά για το ποίημα ως όπλο και μοχλό πίεσης, ανάλογο των τρακτέρ των αγροτών. Έτσι, πραγματικά το ποίημα μπορεί να γίνεται χειρονομία και να μην εκφράζει μόνο, αλλά να αγκαλιάζει, να χαιρετά, να στηρίζει, να χτυπά.
(Και επιτέλους, ζητούμενο των διοργανωτών και στις 31 πόλεις και νησιά της Ελλάδας, δεν είναι η δημιουργία σώνει και καλά κατανυκτικής ατμόσφαιρας χαμηλοφωτισμού, αλκοόλ και μουσικής, αλλά η ανταπόκριση όλων των προσερχομένων στο κάλεσμα για συγκέντρωση ειδών ανάγκης προς ενίσχυση των προσφύγων. Χαιρετίζουμε και πάμε στην πιο κοντινή.)
Η ΕΞΟΡΙΣΗ ΤΟΥ ΗΤΤΗΜΕΝΟΥ
ω βακτηρία ώρα μου τυφλή
ω εδρανά μου πάνω στους πεζόδρομους της μακράς εξουθένωσης
να ‘μαι εδώ
ακροβατώντας με τα κρανία των αφορισμών μου
κενός κι απρόσιτος εκτός από ‘σένα..
ψάξε λοιπόν τη κραυγή να εξοικειώσεις μέσα της τα πρόσωπά μου σ’ αυτήν όπου εκκρίθηκαν
να εξοικειώσεις τις υποκρισίες μου
τις ήττες μου..
είμαι αυτός που αντάλλαξα τη γαλήνη με τις ματαιώσεις και τους ραβδισμούς
‘’Για αυτό η λύπη με στόλισε σιρίτια μάνα μου’’
(Η μετάφραση του αποσπάσματος από το τελευταίο ποίημα του Άανι, από τον Χρήστο Μολλά. Τον ευχαριστώ.)