«Σελίδες εκ της Επαναστάσεως» σε μετάφραση Αριστοτέλη Σιδέρη
Μέρος Δεύτερον: Η μπολσεβίκικη επανάστασις του Οκτωβρίου 1917
Βλαδίμηρος Ίλιτς Λενίν (α΄ δημοσίευσις: Κομμουνιστική Διεθνής, τ.12)
Κάποτε η τόλμη της φαντασίας, αναγκαία δι’ άνθρωπον των γραμμάτων, θέτει προ αυτού το ερώτημα τούτο: «Πώς εννοεί ο Λενίν τον νέον κόσμον;» Και προ των οφθαλμών μου εξελίσσεται η μεγαλοπρεπής εικών της γης, μεταβληθείσης εις σμάραγδον τεράστιον, πολύεδρον, καρπόν της εργασίας μιας ελευθέρας ανθρωπότητος. Όλοι οι άνθρωποι είνε λογικοί και έχουν έκαστος το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης δι’ ό,τι γίνεται παρ’ αυτών και περί αυτούς. Παντού κήποι περιβάλλουν μεγαλοπρεπή μέγαρα, παντού εργάζονται διά τον άνθρωπον αι δυνάμεις της φύσεως, υποτεταγμέναι και ωργανωμέναι από το πνεύμα του, αυτός δε τέλος έγινε πραγματικός κύριος των φυσικών στοιχείων. Η φυσική του ενέργεια δεν χάνεται πλέον εις βαρείαν και βρωμεράν εργασίαν. Μεταβάλλεται εις πνευματικήν ενέργειαν, όλη δε η δύναμίς του αφιερούται εις την μελέτην των θεμελιωδών προβλημάτων της ζωής, προς λύσιν των οποίων ματαίως κατατρίβεται απ’ αιώνων η κλονισμένη σκέψις, η κατατεμαχισμένη από τας αναγκαίας προσπαθείας προς εξήγησιν και δικαιολόγησιν των φαινομένων του κοινωνικού αγώνος, η εξηντλημένη από το αναπόφευκτον δράμα της αναγνωρίσεως δύο ασυμβιβάστων αρχών. Η εργασία, εξευγενισθείσα τεχνικώς, καταστάσα δικαιοτέρα κοινωνικώς, είνε πλέον μεγάλη πηγή χαράς διά τον άνθρωπον. Ο ανθρώπινος νους –το πολυτιμότερον στοιχείον του κόσμου– απελευθερωθείς τέλος πραγματικώς κατέστη ατρόμητος.
Τόλμη και βαθύτης του πνεύματος εις πολιτικά ζητήματα είνε τα δύο κύρια προσόντα του Λενίν. Ο κόσμος ουδέποτε ήκουσε γλώσσαν ως της παρ’ αυτού εμπνεομένης διπλωματίας. Είνε βεβαίως γλώσσα σχίζουσα βαναύσως τα λεπτά ώτα των διπλωματών του φράκου και του σμόκιν, αλλ’ είνε γλώσσα τρομακτικώς αληθής. Η δ’ αλήθεια θα είνε αγροίκος μέχρις ότου ημείς οι άνθρωποι την εξωραΐσωμεν, καθώς εκάμαμεν δια την μουσικήν, ήτις είνε εκ των ωραίων αληθειών που εδημιουργήσαμεν.
Δεν πιστεύω ότι απέδωσα εις τον Λενίν όνειρα ξένα, δεν πιστεύω ότι τον εξιδανίκευσα. Εγώ δεν ημπορώ να τον φαντασθώ χωρίς το υπερήφανον αυτό όνειρον μιας μελλούσης ευτυχίας όλων των ανθρώπων και μιας ζωής φωτοβόλου και ευτυχούς. Όσον μεγαλύτερος είνε ο άνθρωπος τόσον μεγαλύτερα είνε και τα ιδανικά του.
Ο Λενίν είνε περισσότερον άνθρωπος από όλους τους συγχρόνους μας, καίτοι δε η σκέψις του είνε προφανώς ιδιαίτατα απησχολημένη με πολιτικούς συνδυασμούς, ους ο ρωμαντικός θα ωνόμαζε «πρακτικήν στενότητα», είμαι πεπεισμένος ότι εις τας σπανίας στιγμάς αναπαύσεώς του, η ψυχή του ως αγωνιστού αφήνεται να παρασυρθή εις όνειρα μελλοντικής ευδαιμονίας και βλέπει πολύ περισσότερα απ’ όσα εγώ δύναμαι να φαντασθώ.
Ο θεμελιώδης σκοπός όλης της ζωής του Λενίν ήτο και είναι η ευτυχία της ανθρωπότητος και διά τούτο μοιραίως διαβλέπει μέσα εις το χάος των αιώνων το τέρμα του μεγάλου αγώνος, διά την έναρξιν του οποίου αφιέρωσεν όλην του την θέλησιν με το θάρρος και την επιμονήν ασκητού. Είνε ιδεαλιστής, εάν διά της λέξεως ταύτης εννοείται η συνένωσις όλων των δυνάμεων της ανθρωπίνης φύσεως εις μίαν μόνον ιδέαν: την ιδέαν της γενικής ευτυχίας. Η ιδιωτική του ζωή είνε τοιαύτη, ώστε εις εποχήν θρησκευτικής πίστεως θα τον εθεώρουν άγιον. Γνωρίζω καλά ότι τούτο θα εξοργίση τους μικροαστούς, ότι πολλοί σύντροφοι θα κοροϊδεύσουν και ο Λενίν θα γελάση δυνατά.
Άγιος; Είνε παράδοξον και κωμικόν δι’ άνθρωπον που «δέν έχει τίποτε κοινόν με άγιον» καθώς είπε δι’ αυτόν ο παλαιός «θεάνθρωπος», ο πρώην επαναστάτης Ν. Τσαϊκόφσκυ. Άγιος ο Λενίν, τον όποιον ο αρχηγός των Άγγλων συντηρητικών κ. Τσώρτσιλ, άνθρωπος ανωτέρας μορφώσεως, θεωρεί «ως τον αγριώτερον και πλέον αξιοκατάρατον άνθρωπον». Αλλά ο έντιμος ούτος κύριος δεν θα ημπορέση να αρνηθή ότι η αγιότης της Εκκλησίας σπανίως απέκλεισε την σκληρότητα και την αγριότητα: μαρτυρούν περί τούτου οι αιματηροί αγώνες των πατέρων της Εκκλησίας εις τας Οικουμενικάς Συνόδους, η Ιερά Εξέτασις και τόσαι άλλαι βδελυγμίαι. Εξ άλλου, ο κύκλος της δράσεως του πολίτου εγέννησε καθ’ όλους τους χρόνους ανθρώπους αληθώς αγίους, εάν υπό τον όρον τούτον εννοούμεν την ανιδιοτελή και ακλόνητον αφοσίωσιν εις τα συμφέροντα του λαού, της ελευθερίας και της αληθείας.
Ρεαλιστής αυστηρός, πολιτικός πνευματώδης ο Λενίν γίνεται βαθμιαίως μυθικόν πρόσωπον. Και αυτό είνε καλόν. Από τα μακρυνά χωρία των Ινδιών, διατρέχοντες εκατοντάδες βέρστια ανάμεσα από ατραπούς βουνών και απέραντα δάση, κρυφά, με κίνδυνον της ζωής των, φθάνουν εις Καβούλην, εις την Ρωσικήν αποστολήν, Ινδοί κατατυραννούμενοι από τον ζυγόν των Άγγλων υπαλλήλων και ερωτούν:
— Ποίος είνε ο Λενίν;
Εις το άλλο άκρον της γης, ακούς Νορβηγούς εργάτας να λέγουν εις Ρώσον αδιάφορον:
— Ο Λενίν είνε το τιμιώτερο παλληκάρι. Δεν εγέννησεν άλλον σαν αυτόν ο κόσμος.
Είπα προ ολίγου ότι είνε καλόν αυτό. Το πλείστον των ανθρώπων έχουν απόλυτον ανάγκην να πιστεύουν πρώτα διά να αρχίσουν να δρώσιν. Θα επερίμενε κανείς πολύ για να αρχίσουν να σκέπτονται και να εννοούν, και κατά το διάστημα τούτο ο κακός δαίμων του κεφαλαίου θα τους επίεζε ακόμη περισσότερον την αθλίαν ζωήν των, με την φτώχεια, τον αλκοολισμόν, την εξάντλησιν.
Νομίζω απαραίτητον να σημειώσω ότι ο Λενίν δεν στερείται των αισθημάτων φιλίας και γενικώς ουδέν το ανθρώπινον του είνε ξένον. Αισθάνεταί τις αόριστον αίσθημα στενοχωρίας και γελοιότητος ομιλών διά τούτο, αλλ’ oι μικροαστοί του κόσμου ολοκλήρου είνε τόσον τρομοκρατημένοι, και ο κ. Τσώρτσιλ, με το βλέμμα προς την Ανατολήν, οργίζεται τόσον μανιωδώς και κατά τρόπον τόσον επιζήμιον διά την υγείαν του, ώστε επειδή είμαι καλόκαρδος θέλω να καθησυχάσω ολίγον τους τρομοκρατημένους και εξωργισμένους εχθρούς του Μπολσεβικισμού.
Κάποτε εις την ψυχήν του σκληρού αυτού πολιτικού λάμπει φλοξ τρυφερότητος σχεδόν γυναικείας, είμαι δε βέβαιος ότι η τρομοκρατία τον βασανίζει ανυπόφορα, αν και, κατορθώνει επιτηδείως να το αποκρύπτη. Είνε απίθανον και απαράδεκτον να μετέχωσιν άνθρωποι προωρισμένοι παρά της ιστορίας εις τοιαύτην ασυμβίβαστον αντίφασιν: να φονεύης τους μεν δια να σώσης τους δε και να μην δοκιμάζουν λύπας κατατρυχούσας την ψυχήν αυτών. Γνωρίζω ανθρώπους, των οποίων τα μάτια εστέγνωσαν διά παντός από τον καυστικόν αυτόν πόνον. Κάθε φόνος με εξεγείρει οργανικώς, αλλ’ οι άνθρωποι ούτοι είνε μάρτυρες, ουδέποτε δε η συνείδησίς μου θα μου επέτρεπε να τους καταδικάσω.
Παρατηρώ ότι, ομιλών περί Λενίν, ακουσίως επεκτείνομαι και εις πολλά άλλα πράγματα και δεν ήτο δυνατόν βέβαια να συνέβαινεν άλλως προκειμένου περί ανθρώπου, όστις ευρίσκεται εις το κέντρον και υπεράνω όλων. Φυσικά περί αυτού δύνανται να λεχθούν πολύ περισσότερα από όσα λέγονται εδώ. Αλλά δεν επιθυμώ να θίξω την μετριοφροσύνην ανδρός, εντελώς εστερημένου φιλοδοξίας. Γνωρίζω ότι και το ελάχιστον αν είπω θα του φανή πολύ υπερβολικόν, γελοίον. Έστω, ας γελάση, με το συνηθισμένο χαριτωμένο γέλιο του, αλλ’ έχω την ελπίδα ότι πολλοί άνθρωποι που θα διαβάσουν τας γραμμάς αυτάς έχουν να ωφεληθούν πολύ. Εις τας γραμμάς αυτάς πρόκειται περί ανθρώπου, όστις είχε την τόλμην να αρχίση την Ευρωπαϊκήν Κοινωνικήν Επανάστασιν από χώραν όπου πολλοί χωρικοί θέλουν να γίνουν αστοί, χωρικοί χορτάτοι και τίποτε άλλο. Την τόλμην ταύτην πολλοί την θεωρούν ως τρέλλαν. Αλλά το έργον μου ως εισηγητού του επαναστατικού πνεύματος εγώ το ήρχισα με ύμνον «προς την τρέλλαν των γενναίων».
Άλλοτε, φυσικός οίκτος διά τον Ρωσικόν λαόν με ωδήγησε να θεωρώ την τρέλλαν ταύτην ως έγκλημα. Αλλά τώρα, όταν βλέπω ότι ο λαός ούτος γνωρίζει μάλλον να υποφέρει εν υπομονή παρά να εργάζεται συνειδητώς και τιμίως, ψάλλω πάλιν τον ύμνον προς την ιεράν τρέλλαν των γενναίων. Και μεταξύ τούτων, ο Βλαδίμηρος Λενίν είνε ο πρώτος και καλύτερος.
20 Ιουνίου 1920
ΣΗΜ.: Η σημερινή ανάρτηση αφιερώνεται στη μνήμη του σ. Νώντα Βέζου.
Δημήτρης Κουτραφούρης
