Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην αστική και στη μαρξιστική επανάσταση;
Η αστική επανάσταση εξαγόρασε την απελευθέρωση του επιχειρηματία σε υψηλή τιμή, αλλά πέτυχε ένα πραγματικά αληθινό κέρδος. Ό,τι κατεπνίγη το 1815 και κατεστάλη (μόλις ξαναφάνηκε) το 1848, στο τέλος επεβλήθη ως αναπόφευκτο. Ακόμη και η Αυστρία [της κραταιάς στρατιωτικής αριστοκρατίας] έγινε αστικό κράτος, ακόμη κι ο Μπίσμαρκ εισήγαγε την καθολική ψηφοφορία.
Ο μαρξισμός είχε και αυτός μια δύσκολη γέννηση και δεν ήταν όλα καλά και άγια στο ξεκίνημά του: ο σταλινισμός διαστρέβλωσε τον μαρξισμό και τον έτρεψε στο αντίθετό του. Εδώ παρουσιάζεται ένα διαγνωστικό πρόβλημα. Υποτίθεται ότι ο καπιταλισμός παρήκμαζε και οδηγούσε στον φασισμό. Αυτό απεδείχθη λανθασμένο: ο φιλελεύθερος καπιταλισμός είναι ακόμα εδώ. Αποτέλεσμα: το Σοσιαλιστικό Κόμμα επέλεξε να γίνει ένα κόμμα αστικό. Αυτό που τώρα συμβαίνει στην Πράγα [ενν. η εξέγερση του ’68 ενάντια στην σοβιετική επικυριαρχία, που έμεινε γνωστή ως Άνοιξη της Πράγας] μπορεί να είναι ένα ρήγμα στην Ανατολική Ευρώπη. Δέκα Ακαδημίες Επιστημών δεν θα αρκούσαν για να αναλυθεί σε βάθος τούτο το άτεγκτο γεγονός: ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΔΕΝ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ.
Στον μαρξισμό δύο ρεύματα, ένα ψυχρό και ένα θερμό, τρέχουν παράλληλα. Είναι μια καινούργια εκδοχή του Διαφωτισμού. Η οικονομική ερμηνεία των ιδεών με βάση τα [ταξικά] συμφέροντα, του εποικοδομήματος με βάση τον πλούτο της εξουσίας (στον φεουδαρχισμό) και την εξουσία του πλούτου (στον καπιταλισμό) δεν είναι η μοναδική, οριστική μέθοδος, έχει ωστόσο αξία για την έρευνα και την διαφώτιση: ο πραγματικός χρυσός έχει απομείνει σαν κατάλοιπο.
Η αστική επανάσταση έφερε μόνο την ελευθερία της απόκτησης, η μαρξιστική επανάσταση θέλησε να δημιουργήσει την απελευθέρωση από την απόκτηση, καταλύοντας το σύστημα της αγοράς / ιδιοκτησίας, έτσι ώστε ο άνθρωπος να μην είναι πια υποχρεωμένος να θυσιάζει τον χρόνο του για να αποκτήσει τα εξωτερικά μέσα της ύπαρξής του.
Η πρώτη επανάσταση έκανε απλώς και μόνο μια ανακατάταξη στη δομή της εξουσίας, η δεύτερη επιδιώκει να επιφέρει τον μαρασμό / θάνατο του Κράτους και να αντικαταστήσει την κυριαρχία πάνω στον άνθρωπο με την διαχείριση των πραγμάτων. Τούτο αποτελεί την εκπλήρωση όλων αυτών για τα οποία αγωνίστηκαν οι αιρετικοί από την εποχή του Μεσαίωνα. Όμως, ό,τι ήταν γι’ αυτούς μια αφηρημένη φαντασία, τώρα είναι μια ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΟΥΤΟΠΙΑ ΠΟΥ ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ χωρίς να χάνει την θέαση του ιδεώδους.
Οι μεγάλες ιδέες της ανθρωπότητας, τελικά, συγκλίνουν. Κι όμως, τι δύσκολη γέννα! Για να κατορθωθεί πρέπει η Δύναμη και η Ελευθερία να βαδίσουν χέρι με χέρι…
14 Αυγούστου 1968
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από τις Συζητήσεις του διακεκριμένου μαρξιστή φιλοσόφου στο δαλματικό νησί Κορτσιούλα. Παρατίθεται σε μετάφραση Στέφανου Ροζάνη. Την ευθύνη για την «δημιουργική αναπαραγωγή» του κειμένου έχει ο συντάκτης της Στήλης ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ Δημήτρης Κουτραφούρης.
