Άνοιξη 1945. Ο συμμαχικός στρατός μπαίνει νικητής στη Γερμανία του Χίτλερ σημαίνοντας με ανακούφιση το τέλος του πιο φρικτού σύγχρονου πολέμου. Στα όσα όμως ακολούθησαν την είσοδο αυτή, όπως μετά από χρόνια σιωπής και συγκάλυψης αποκαλύφθηκε, ήταν και οι βιασμοί εκατομμυρίων γυναικών, κυρίως από Σοβιετικούς και Αμερικανούς στρατιώτες, σε μια εκρηκτική εκδήλωση του μίσους τους προς τους Ναζί, αλλά και της πραγματικής εξαγρίωσης που οι ίδιοι είχαν υποστεί εξαιτίας του πολέμου. Τα θύματα ήταν κυρίως Γερμανίδες, αλλά και γυναίκες άλλων εθνικοτήτων, συμπεριλαμβανομένων και θυμάτων του Ναζισμού.
Από τότε πέρασαν πάνω από εβδομήντα χρόνια. Στα χρόνια αυτά της ειρήνης, ο δυτικός πολιτισμός έκανε πολλά βήματα μπροστά. Ανάμεσά τους οι κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος οδήγησαν στη θέσπιση νόμων και αρχών προστασίας των δικαιωμάτων των γυναικών και παρά τα προβλήματα που εξακολουθούν να υφίστανται, τόπος και χρόνος καλύτερος για τη γυναίκα, δεν πρέπει να υπήρξε από την Ευρώπη των τελευταίων πενήντα ετών.
Νύχτα Πρωτοχρονιάς 2016. Στην Κολωνία και σε ακόμη τρεις πόλεις της Γερμανίας, καταγράφονται μαζικά, σαν επιδημία, καταγγελίες εναντίον προσφύγων και μεταναστών για σεξουαλικές επιθέσεις κατά γυναικών στο Μετρό και στους χώρους των υπαίθριων εορτασμών. Η κοινή γνώμη της Γερμανίας και της Ευρώπης γενικότερα, υποβοηθούμενη από τα ΜΜΕ και την ρατσιστική ρητορική του ακροδεξιού κινήματος Pegida, βυθίζεται σε έναν χωρίς προηγούμενο πανικό και αναπτύσσει ταχύτατα ένα αληθινό μίσος απέναντι στους πρόσφυγες, το οποίο εκδηλώνεται ακόμη και με βίαιες επιθέσεις εναντίον τους. Κατά τις εβδομάδες που ακολούθησαν όμως, οι αρμόδιες αρχές που εξέτασαν εξονυχιστικά τις καταγγελίες για τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς, κατέληξαν πως από τους τελικώς 58 συλληφθέντες με την κατηγορία της σεξουαλικής παρενόχλησης, πρόσφυγες ήταν μόλις οι τρεις. Παράλληλα, άρχισε να αποκαλύπτεται το πώς μετά από τις πρώτες ανακοινώσεις στα κοινωνικά δίκτυα, οι καταγγελίες απέκτησαν απότομα μαζικότητα, ενώ κανένα αποδεικτικό στοιχείο, όπως τα όσα έχουν καταγράψει οι κάμερες του Μετρό, δεν υπήρξε ώστε να επιβεβαιώσει την αλήθεια των καταγγελθέντων. Η διάψευση αυτή, δεν αφήνει πλέον κανένα περιθώριο αμφιβολίας, πως οι καταγγελίες ήταν στην πλειονότητά τους ψευδείς και συνειδητά συκοφαντικές και διατυπωμένες από ρατσιστικά κίνητρα.
Είναι γνωστή η λειτουργία με την οποία αναπτύσσεται ο ρατσισμός. Μια αυθαίρετη γενίκευση επιβάλλεται σε μια ομάδα ανθρώπων από άλλα, ξεχωριστά μεν πρόσωπα, τα οποία όμως εντάσσουν και τον εαυτό τους σε μια αυθαίρετα διαμορφωμένη ομάδα με κοινό ένα χαρακτηριστικό υπεροχής. Συνήθως τα άτομα που εκφράζουν ρατσιστικές ιδέες, ανασφαλή και φοβικά, χρησιμοποιούν το σημείο υπεροχής τους ως “σκαμνάκι” που θα τους βοηθήσει να “κλέψουν στο ύψος” εκείνον που απεχθάνονται και υποτιμούν. Αν δεν έχεις τίποτα άλλο να σε κάνει να νιώθεις ανώτερο, χρησιμοποιείς ασυνείδητα την δύσκολη θέση του άλλου και την τύχη σου που σε έκανε λίγο πιο «νόμιμο», λίγο πιο δυνατό, λίγο πιο λευκό, λίγο πιο άντρα και πάει λέγοντας. Στην προκειμένη περίπτωση, οι γυναίκες «θύματα», που ήταν τελικά οι θύτες, εκμεταλλεύτηκαν έναν νόμο πραγματική κατάκτηση στον αγώνα των γυναικών ενάντια στη σεξουαλική βία και τον χρησιμοποίησαν ως έτοιμο και αυτονόητο όπλο στη φαρέτρα τους, ώστε μέσω αυτού να επιτύχουν έναν ολότελα άδικο και απάνθρωπο σκοπό: την στροφή της κοινής γνώμης σε βάρος των προσφύγων. Την δική τους θέση υπεροχής, ως Ευρωπαίων πολιτισσών* που μπορούν να προσφύγουν δίχως φόβο στις αρχές, στη μητρική τους γλώσσα, στον τόπο γέννησής τους, την μετατρέπουν σε μέσο υποτίμησης του πρόσφυγα, του ξένου, του αλλοεθνή.
Με αφορμή κάθε Παγκόσμια Ημέρα κατά των διακρίσεων, συνηθίζουμε να δεχόμαστε μηνύματα που σκοπό έχουν να προκαλέσουν τη συμπάθεια μας για τα θύματα, ενδεχομένως και τον θαυμασμό μας, να τιμήσουμε ηρωίδες και ήρωες και να ονειρευτούμε μαζί γλυκά και αφηρημένα την τέλεια κοινωνία, όπου όλοι είμαστε ίσοι, δεν υπάρχουν οι κακοί και οι καλοί έχουν αναλάβει τα ηνία (αν μιλάμε δε για την Ημέρα της Γυναίκας, όλο αυτό περιβάλλεται και με το ανάλογο ροζ συννεφάκι, σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Ισότητας). Πιστεύω όμως, πως σύμφωνα με όσα αντιλαμβανόμαστε από τα παραπάνω παραδείγματα, οι γενικότητες δεν βοηθούν στην καταπολέμηση του ρατσισμού. Συχνά, ο ρατσιστής έχει υπάρξει και ίδιος θύμα και το παράδοξο αυτό αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο πως το πρόβλημα, παρά την κοινή μορφή που μπορεί να πάρει, ξεκινά πάντοτε από πρόβλημα προσωπικό, του ατόμου με τον εαυτό του και τους γύρω του. Είναι στο χέρι του το πώς θα διαχειριστεί το σημείο ακριβώς της υπεροχής του και αυτό ακριβώς είναι που πρέπει να μάθουμε να κάνουμε ορθά.
Για όλους μας, είναι πραγματικά μεγάλος ο πειρασμός. Άραγε, τι θα έκανε ο καθένας μας αν βρισκόταν σε θέση ισχύος; Αν ο αγανακτισμένος φτωχοποιημένος Έλληνας βρισκόταν με τα χρήματα εκείνου που κατηγορεί γα την καταστροφή του; Αν ο μη λευκός, γινόταν σε μια μέρα λευκός με ό,τι συνεπάγεται αυτό στην αντιμετώπισή του από τους άλλους; Άραγε θα ήθελε να ξαναγίνει έγχρωμος; (Το παλιό ανέκδοτο για τους 10 μαύρους, είναι ενδεικτικό). Τι θα γινόταν αν οι γυναίκες σε μια αντιστροφή της ιστορίας, είχαν υπάρξει εξαρχής το φύλο με τη μεγαλύτερη φυσική δύναμη; Ή αν η ομόφυλη σχέση ήταν ο κανόνας και τα ετερόφυλα ζευγάρια στέλνονταν στο πυρ το εξώτερον; Αν κάποιο μαγικό χέρι, μάς έδινε την ευκαιρία να κλέψουμε το προβάδισμά μας από όλους τους άλλους, θα μπορούσαμε να το αρνηθούμε με αποφασιστικότητα και παρρησία;
Μια προσπάθεια που θα στοχεύει στην καταπολέμηση κάθε είδους διακρίσεων, είναι ακριβώς η καλλιέργεια αυτής της προσωπικής ευθύνης, βασισμένης στην ψυχική και συναισθηματική ισορροπία. Αν όλοι γίνουμε άνθρωποι με αυτογνωσία και αγάπη για τον εαυτό μας και τον συνάνθρωπο, θα βρεθεί και το περίσσευμα γενναιοδωρίας προς τον πιο αδύναμο. Τότε μόνο, θα γίνει ευκολότερη η αναγνώριση του ποιος είναι σε χειρότερη θέση από εμάς και ποιος στα αλήθεια μάς φταίει για τα προβλήματά μας.
(Χαρούμενη μέρα και χαρούμενη ζωή σε όλες τις γυναίκες του κόσμου!)
*”γυναίκα-πολίτης”, “πολίτισσα” ή μήπως …”πολίτρια”; Η αντίσταση του γλωσσικού αισθήματος στη χρήση των όρων αυτών, φανερώνει πόσο ανδροκρατούμενη είναι και η ίδια μας η γλώσσα…